هنرهای لاکی دوره قاجار

آنچه به نام آثار لاکی-روغنی ایرانی شناخته می‌شود در حقیقت هم نشینی اشیاء کاربردی و سلیقة رنگین هنرمندان ایرانی است. تقریباً هیچکدام از آثار لاکی جدا از کاربردشان شناخته نمی‌شود و از اشیاء مورد استفادة روزمره اشراف و طبقات مرفه جامعه بوده است. علاوه بر استفاده‌های شخصی گاهای نظیر قلمدان‌ها جزء آداب دیوانی و دولتی نیز بوده که به همراه فرامینی به والیان و امراء تقدیم می‌شد.

نقاشی قاجاری روغنی در دو دورة عمده قابل بررسی‌اند: دورة اول (فتحعلیشاه) که کاملاً تحت تأثیر شیوة دورة زندیه است.صاحب الزمان دوم، محمد هادی دوم،آقا باقر از هنرمندان بنام این دوره هستند و موضوعات بیشتر گل و پرنده است.

دورة دوم (ناصر الدین شاه) تنوع موضوعات به اوج می‌رسد و حتی تجربیاتی نظیر شیوه قلم گیریی طلایی دورة صفویه تکرار می‌شود. عباس شیرازی صنیع همایون و لطف اله حمزوی بخش کوچکی از این هنرمندان هستند.

پس از دورة ناصری و همراه با شکل گیری مشروطیت و گسترش چاپ سنگی عصر نقاشی روغنی رو به زوال می‌رود و تنها در حوزه بازار مآب نقاشی روغنی در کارگاه خانوادة امامی در اصفهان تولید می‌شود که تأکید بر دورة صفویه دارد، اما از جهت اجرا بسیار ضعیف و تجاری می‌باشند و کیفیت ساخت بدنه پاییه ماشه آن‌ها بسیار نامطلوب است.

در بخش گل و بوته بسان نگارگری ایرانی تمامی موضوعات در نوری یکدست و درخشان دیده می‌شود و هیچگونه تیرگی به این نقاشی راه ندارد. هم‌چنین شیوه سیاه قلم تک رنگ از میانة دورة قاجاریه توسط فتح الله شیرازی مورد توجه قرار می‌گیرد.

تکنیک فقط پرداز که احتمالا تحت تأثیر باسمه‌های فرنگی مورد توجه نقاشان ایرانی قرار گرفته بود در دورة قاجاریه به شدت شیوع می‌یابد و تنوع در پرداز به اشکال منظر، هاشور، نقطه و خط-نقطه بوجود می‌آید. در دورة قاجاریه هنرمندان بنام و بی‌شماری همزمان در کارگاه‌های شخصی و درباری به‌کار مشغولند. کارگاه‌هایی مانند کارگاه‌ها خانوادگی آقا نجف علی که به همراه پسرانش محمد علی، آقا کاظم و آقا حیدر علی و همچنین خانوادة یوسف مُذهب‌باشی به همراه پسرانش و بطور مشخص میرزا محمود در حوزه نقاشی روغنی مشغول بکار بوده‌اند.

نظر شما: