نمایشگاه تصاویر آثار شیخ نجم الدین کبری در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک

​

«شیخ نجم ­الدّین ابوالجناب احمد بن عمر خیوقی خوارزمی»، مشهور به «کبری»، «طامه ­الکبری» (بلای بزرگ) و نیز «شیخ ولی ­تراش»، مؤسّس سلسلۀ کبرویه و از مشاهیر عرفاء و اکابر صوفیه، در سال 540 هجری­ قمری در خیوۀ خوارزم دیده به جهان گشود. در انتساب طامه­ الکبری به او چنین گفته­ اند که از کثرت هوش و ذکاوت، تمامی مشکلاتی را که از وی سؤال می­ نمودند، حل نموده و بر هر کسی که با وی جدل و مناظره می­ کرد، غالب می­ آمد. و در باب لقب ولی ­تراش نیز گفته ­اند که در مدّت عمر، دوازده نفر را به مریدی قبول کرد و همه از مشایخ و اولیاء شدند؛ چون نجم­الدّین رازی، مجدالدّین بغدادی، باباکمال جندی، سعدالدّین حموی، شیخ رضی­الدّین علی لالا، سیف­ الدّین باخرزی، بهاءالدّین ولد و... . وی در آغاز جوانی به جهانگردی پرداخت و در مصر با شیخ روزبهان الوزان الکازرونی المصری دیدار کرد. روزبهان دختر خود را به زنی به وی داد و به او همچون فرزند خود توجّه کرد.

وی پس از چندسال زندگی در مصر، راهی تبریز شد و در آنجا زیر نظر امام ابومنصور حفده به آموختن شرح­ال سنه پرداخت. او در تبریز با شیخ بابافرج تبریزی دیدار کرد و زیر تأثیر او یکسره از پیروان سنّت دوری گزید و در تعلیمات صوفیه ژرف­تر شد. سپس چون به شیخ آگاه ­تری نیاز پیدا کرد که چونان بابافرج هرگونه دانشی را نفی نکند، به شیخ عمّار یاسر بدلیسی، از شاگردان شیخ ابوالنّجیب سهروردی، روی آورد و او وی را نزد اسمعیل قصری فرستاد که از دست او خرقه گرفت.

پس از بازگشت نجم ­الدّین به مصر، شیخ روزبهان دریافت که وی بر همۀ رموز صوفیه پی برده است و به او توصیه کرد که به خوارزم بازگردد و این تعلیمات را در آنجا گسترش دهد. نجم­ الدّین، صلاح دید او را پذیرفته و با زن و فرزندان به زادگاهش باز می ­گردد و در آنجا خانقاهی تأسیس می­ کند و سلسلۀ «قربانیه» یا «ذهبیه» را بنیاد می ­نهد.

تعداد این آثار 14 عدد می باشد.