گنجینه خطی ملک؛ دریچه‌ای به سخنان گهربار امام صادق (ع)
مجموعه نسخه‌ها و رساله‌های خطی کتابخانه و موزه ملی ملک با محوریت امام جعفر صادق (ع)، گزیده‌ای از حدیث‌ها و سخنان این امام همام را پیش روی پژوهشگران می‌گذارد.
گنجینه خطی ملک؛ دریچه‌ای به سخنان گهربار امام صادق (ع)
مجموعه نسخه‌ها و رساله‌های خطی کتابخانه و موزه ملی ملک با محوریت امام جعفر صادق (ع)، گزیده‌ای از حدیث‌ها و سخنان این امام همام را پیش روی پژوهشگران می‌گذارد.
به گزارش روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، درون‌مایه این نسخه‌ها سخنان گهربار امام صادق (ع) را در زمینه‌های توحید، خلقت، ویژگی‌های سوره‌های قرآن، فقه جعفری و همچنین رساله‌هایی با موضوع‌های پزشکی و تعبیر خواب دربرمی‌گیرد. شماری از آثار این مجموعه به نسخه‌های خطی از «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه» منسوب به امام جعفر صادق (ع) اختصاص دارد. این رساله مهم با درون‌مایه‌های اخلاقی و عرفانی در صد باب، از علم اخلاق و اسرار حقایق، اخلاقیات، مرحله‌های سیر و سلوک و مراتب ایمان به بهترین شکل سخن می‌گوید. نسخه‌های خطی مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه موجود در گنجینه ملک در سده‌های گوناگون به دست کاتبان گوناگون کتابت شده است. نسخه‌ای از آن به خط نسخ و شکسته نستعلیق در سال 1080 قمری نوشته و با میشن قهوه‌ای ضربی مجلد شده است. نسخه‌ای دیگر نیز در سده 11 قمری به خط نسخ شمس‌الدین علی بن محمد یونس اصفهانی روی کاغذ ترمه کتابت شده است. این اثر جلدی با رویه ابری فرنگی دارد. همچنین نسخه‌ای در سال 1236 قمری به خط نستعلیق محمدعلی بن عبدالکریم مروزی روی کاغذ فستقی نگاشته و با میشن سیاه ضربی مجلد شده است.
نسخه‌ای نیز از رساله «منافع القرآن العظیم» که خواص سوره‌ها و آیات را بیان می‌کند و به امام صادق (ع) منسوب شده است، در این گنجینه به چشم می‌خورد. این اثر به خط نسخ کاتبی ناشناس بر کاغذ دولت‌آبادی نگاشته و با میشن ضربی قهوه‌ای رنگ مجلد شده است.
آثار گزیده مؤلفان
رساله‌هایی دیگر نیز مرتبط با امام جعفرصادق (ع) در گنجینه خطی کتابخانه و موزه ملی ملک وجود دارد که مولفان دیگر نگاشته‌اند. رساله «بیان الاسرار» تفسیر مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه امام جعفر صادق توسط حسین زاهدی تألیف شده است. این نسخه گنجینه ملک در سال 1253 قمری به خط نستعلیق کاتبی نامشخص بر کاغذ فستقی کتابت و با میشن سیاه مجلد شده است. همچنین می‌توان به کتاب «ضیاء المصباح» به عنوان یکی دیگر از آثار تفسیری مصباح الشریعه اشاره کرد. این کتاب خطی موجود در کتابخانه ملی ملک در سال 1274 قمری به دست یحیی بن محسن بن جعفر صالح تألیف و با خط نستعلیق کتابت شده است. «توحید مفضل» نیز کتابی است که مفضل بن عمر تألیف کرده و دربردارنده درس‌هایی است که امام صادق (ع) به مفضل در موضوع توحید داده است. نسخه‌ای از ترجمه این اثر توسط فخرالدین ماوراءالنهری که تاریخ کتابت آن به سال 1065 قمری می‌رسد، در کتابخانه ملی ملک وجود دارد.
کتاب «گل جعفری» تألیف محمد بن حسن مشهدی طوسی نیز ترجمه فارسی حدیثی است که ابن بابویه قمی در کتاب خصال در باب 19 از امام جعفر صادق (ع) روایت کرده و موضوع آن حکمت‌های خدا در خلقت اعضای آدمی است. تاریخ کتابت نسخه خطی این کتاب گنجینه ملک به سال 1213 قمری می‌رسد. همچنین نسخه‌ای از رساله «اختلاجات الاعضاء مروته عن الصادق» که شامل نقل قول‌هایی از امام ششم شیعیان (ع) در موضوع پزشکی است، در گنجینه این موقوفه وجود دارد. این اثر در سال 1077 قمری به خط نستعلیق توسط عبدالمؤمن نیشابوری بر کاغذی از جنس ترمه کتابت شده است. نسخه‌ای نیز از رساله «ملحمه دانیال به فارسی از گفته امام صادق (ع)» که شامل فرمایشات این امام همام در مورد خواب‌گزاری و تعبیر خواب است، در میان مجموعه ملک به چشم می‌آید. این نسخه در سال 1214 قمری با خط نستعلیق بر کاغذ فستقی نوشته و با میشن قرمز ضربی مجلد شده است.
کتابخانه و موزه ملی ملک در سال 1316 خورشیدی بر حرم مطهر رضوی وقف شده است و اکنون در تهران، میدان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) جای دارد. خدمات این موقوفه فرهنگی با توجه به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در دوران مقابله با بیماری کرونا، هم‌زمان با شیوه حضوری، به روش‌های غیر حضوری نیز به پژوهشگران ارایه می‌‌شود. علاقه‌مندان برای دریافت اطلاعات بیش‌تر درباره این خدمات به ویژه چگونگی دسترسی به نسخه دیجیتال آثار خطی گنجینه می‌توانند به وب‌سایت این مؤسسه به نشانی www.malekmuseum.org مراجعه کنند.