تالار نوبنیاد «علوم در ایران اسلامی» در کتابخانه و موزه ملی ملک گشایش یافت

​با سخنرانی دکتر مهدی محقق و استاد سیدعبدالله انوار در آیین گرامی‌داشت میلاد پیامبر اکرم (ص) در بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی ایران

تالار نوبنیاد «علوم در ایران اسلامی» در کتابخانه و موزه ملی ملک گشایش یافت

تالار نوبنیاد «علوم در ایران اسلامی»- نخستین تالار موزه‌ای بازتابنده دستاوردهای دانشمندان عصر زرین تمدن ایرانی- اسلامی برپایه نسخه‌های خطی در ایران- هم‌زمان با برگزاری آیین گرامی‌داشت میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام، در کتابخانه و موزه ملی ملک گشایش یافت.

به گزارش موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، گشایش تالار «علوم در ایران اسلامی» با سخنرانی استاد سیدعبدالله انوار، حکیم، نسخه‌شناس و تهران‌شناس و دکتر مهدی محقق، ادیب، فقیه و نسخه‌شناس در این آیین فرخنده در بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی ایران همراه شد. در این مراسم فرخنده شماری از اهل علم و دانش به همراه مولوی محمد اسحاق مدنی، مشاور رییس جمهور در امور اهل سنت، دکتر درخشه، معاون وزیر و رییس مرکز مطالعات راهبردی وزارت کشور، الهام فخاری، عضو شورای اسلامی شهر تهران و محمدعلی سعادتی، شهردار منطقه 12 تهران حضور یافتند.

دکتر مهدی محقق: کتاب و کتاب‌خوانی در فرهنگ اسلامی، سخن نخست را می‌گوید

دکتر مهدی محقق در آغاز این مراسم، پس از گرامی‌داشت میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام گفت: «من یک بار توفیق زیارت حاج حسین آقا ملک را در مجلس ترحیم مادر سیدجلال‌الدین تهرانی داشتم. خیلی خوشحال بودم شخصی که در گردآوری نسخه‌های خطی می‌کوشد، خود نیز عاشق کتاب و نوشتن است. بسیاری از کسان در دنیا در پی گرد‌‌آوری نسخه‌های خطی بوده و هستند اما تفاوت حاج حسین آقا ملک با دیگران در آن بود که او اهل ذوق و شعر بود و آثاری به خط خود ایشان در مجموعه موجود است».

وی افزود: «قرآن کریم با واژه کتاب آغاز می‌شود، از این‌رو کتاب و کتاب‌خوانی در فرهنگ اسلامی، سخن نخست را می‌گوید».

محقق یادآور شد: «پاره‌ای اندیشمندان و دانشمندان ایرانی مسلمان در تاریخ همچون ابن سینا کتاب‌های بزرگ "قانون در طب" یا "شفا"در فلسفه می‌نوشتند، کسانی نیز کتاب‌هایی کوچک اما پربار می‌نگاشتند که همگی ارزش‌هایی جداگانه و ویژه دارند».

استاد سیدعبدالله انوار نیز در سخنرانی علمی با اشاره به دستاوردهای شگفت‌انگیز دانشمندان ایرانی در دوره اسلامی، گوشه‌هایی از آن‌ها را برشمرد و روایت کرد.

وی گفت: «گشایش این تالار برپایه نسخه‌های خطی از اندیشمندان و دانشمندان بزرگ ایرانی در دوره اسلامی، برگی تازه بر بازتابش دستاوردهای تمدن ایرانی- اسلامی در تاریخ ایران به شمار می‌آید».

کتابخانه و موزه ملی ملک، پایگاه بزرگ فرهنگی آستان قدس در پایتخت است

دکتر غلامرضا خواجه‌سروی، مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک نیز در این آیین، با گرامی‌داشت میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام افزود: «از زمانی که آیت‌الله رییسی، تولیت آستان قدس رضوی را به دست گرفتند نقشه راه این شد که کتابخانه و موزه ملی ملک به پایگاهی فرهنگی در تهران بدل شود. ما امروز برآن‌ایم از امکانات این موقوفه برپایه نیت واقف، برای گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی و ترویج سیره رضوی در پایتخت بهره بگیریم».

خواجه‌سروی یادآور شد: «ماموریت‌های کتابخانه و موزه ملی ملک به گونه‌ای طراحی شده است که در سراسر سال برنامه‌های گوناگون فرهنگی برای شهروندان داشته باشیم».

مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک سپس با اشاره به برنامه‌های پیش روی این موقوفه افزود: «حاج حسین آقا ملک، خانه‌ای تاریخی در بازار بین‌الحرمین دارد که مکان پیشین کتابخانه و موزه ملی ملک بوده است. این مکان به زودی به مرکزی برای ترویج ارزش‌های اصیل بازار بدل خواهد شد».

خواجه‌سروی یادآور شد: «امروز به مناسبت میلاد میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام، تالار علوم در ایران اسلامی را افتتاح خواهیم کرد. فلسفه وجودی این تالار آن است که مرحوم ملک نسخه‌های فراوان خطی در زمینه علوم و دستاوردهای دانشمندان در ایران دوره اسلامی گرد آورده بود که باید امروز به گونه‌ای دسترس‌پذیر به نمایش گذاشته شود و به بهره‌برداری برسد».

خواجه‌سروی، ترقی معارف را انگیزه مهم حاج حسین آقا ملک از گردآوری مجموعه نسخه‌های خطی و گنجینه آثار تاریخی برشمرد و افزود: «دستاوردهایی که در این تالار نوبنیاد موزه‌ای به نمایش گذاشته می‌‌شود، به ۱۲ رشته علمی در تاریخ ایران دوره اسلامی همچون ریاضی، کیمیا، طب و نجوم ارتباط می‌یابد».

رونمایی کتاب «به خط خویشتن»

رونمایی کتاب «به خط خویشتن»، فهرست دست‌نوشته‌های آیت‌الله سیداحمد حسینی زنجانی، بخشی دیگر از برنامه‌های آیین گرامی‌داشت میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام در کتابخانه و موزه ملی بود. این مجموعه ارزشمند که بر کتابخانه و موزه ملی ملک وقف شده است، پیشینه‌ای دویست ساله دارد و مستندات و دست‌خط‌های منتشرنشده آیت‌الله سیداحمد حسینی زنجانی را دربرمی‌گیرد.

تالار «علوم در ایران اسلامی» چه روایتی به دست می‌دهد

رضا دبیری‌نژاد، معاون فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک در این مراسم درباره چگونگی راه‌اندازی تالار «علوم در ایران اسلامی» گفت: «این تالار در سرسرای دوم ساختمان کتابخانه و موزه ملی ملک در محوطه تاریخی باغ ملی، قرینه تالار هنر و زندگی پدیدار شده است. پس از یک امکان‌سنجی در سال‌های گذشته دریافتیم یکی از حوزه‌های مورد علاقه حاج حسین آقا ملک، گردآوری کتاب‌های گوناگون خطی در گستره علوم اسلامی بوده است، اما این پرسش برای ما مطرح بود که در کتابخانه و موزه ملی ملک قرار است چه روایتی از علم داشته باشیم، زیرا معمولا اینگونه نسخه‌ها به دلیل اهمیت تاریخی در قالب میراث فرهنگی دیده می‌شوند و به جنبه‌های علمی آن‌ها رویکردی کم‌تر وجود دارد».

وی یادآور شد: «برای این که تصویری درست از این تالار موزه‌ای نشان دهیم، کار را در آغاز سالن، با طبقه‌بندی علوم شروع کرده‌ایم که مشتقات، ریاضیات و علوم تجربی را دربرمی‌گیرد. در چهار گوشه تالار، محدوده حساب در زمینه‌های هندسه، جبر، موسیقی و ریاضیات، محدوده نجوم در گستره‌های علم نجوم، علم رصدخانه‌ها، ابزارآلات نجومی و احکام نجومی، محدوده علوم زمین در زمینه‌های علم کشاورزی یا فلاحت، کانی‌شناسی، جغرافیا و تقویم کشاورزی و سرانجام محدوده پزشکی در گستره‌های تشریح، داروشناسی و مشتقات علم طب همچون شناخت بیماری‌ها را طراحی و اجرا کرده‌ایم».

دبیری‌نژاد افزود: «در دو سوی تالار نیز به دیگر علوم همچون فیزیک یا علم حیل قدیم، کیمیا یا شیمی امروزی، اپتیک یا نورشناسی، جانورشناسی و داروشناسی پرداخته‌ایم».

به گفته وی، 49 نسخه خطی و 2 اسطرلاب در این تالار موزه‌ای به نمایش درآمده است.

معاون فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک یادآور شد: «‌در بخش مرکزی تالار، هشت دانشمند دوران اسلامی شناسانده شده‌اند که آثار و نسخه‌هایی از آن‌ها در کتابخانه و موزه ملی ملک وجود دارد. بازدیدکنندگان در این بخش با غیاث‌الدین جمشید کاشانی، ابن‌سینا، فارابی، قطب‌الدین شیرازی، ابوریحان، عبدالرحمن صوفی، خواجه نصیرالدین توسی و زکریای رازی آشنا می‌شوند».

وی افزود: «رخدادنگاری و سال‌شمار تاریخ نسخه‌های خطی در ایران تا دوره جدید، در پایان تالار علوم در ایران اسلامی روایت شده و به تصویر آمده است. با توجه به این که شمار نسخه‌های خطی در کتابخانه و موزه ملی ملک زیاد بود، کوشیدیم نسخه‌های گزیده و شاخص را نمایش دهیم».

نمایش کلیپ «بُرده بوصیری» در نعت و منقبت پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم و منقبت‌خوانی با اجرای گروه حنانه، به همراه نمایش کلیپی از مرحله‌های ساخت تالار «علوم در ایران اسلامی»، پایان‌بخش این آیین گرامی‌داشت بود. میهمانان سپس با حضور استادان و فرهیختگان و همراهی مدیران کتابخانه و موزه ملی ملک، تالار «علوم در ایران اسلامی» را گشودند.