گفت‌وگو با «بانو شهیندخت ناصری» اهداکننده کتابخانه شادروان اتابکی به کتابخانه ملی ملک
گفت‌وگو با «بانو شهیندخت ناصری» اهداکننده کتابخانه شادروان اتابکی به کتابخانه ملی ملک سنت اهدا و وقف آثار فرهنگی باید به فرهنگ همگانی تبدیل شود سنت وقف از جمله سنت‌های نیکویی است که از دیرباز در میان ایرانیان رواج داشته و منشا خدمات گران‌بهایی شده است. وقف و اهدای آثار فرهنگی و تاریخی از سوی اشخاص به موزه‌ها و کتابخانه‌ها دارای برکتی مضاعف است؛ از یک‌سو ترویج و فرهنگ‌سازی این سنت نیکو در جامعه است و از سوی دیگر گامی در جهت حفظ و ماندگاری آثار فرهنگی، تاریخی و هنری این مرز و بوم به شمار می‌آید. به گزارش روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، بانو شهیندخت ناصری (اتابکی) همسر شادروان دکتر «پرویز اتابکی» به تازگی مجموعه‌ای ارزشمند از کتاب‌های شخصی ایشان را به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرده‌اند. شادروان دکتر «پرویز اتابکی» سال‌های دراز در وزارت امور خارجه خدمت و در در کشورهای گوناگون به عنوان کارمند، کاردار و سفیر خدمت می‌کرد. بخشی از کتابخانه ایشان اکنون به همت بانوی گران‌قدرشان به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا شده است. با این بانوی نیکوکار در این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم. شما اخیرا مجموعه‌ای از کتاب‌های متعلق به کتابخانه مرحوم دکتر اتابکی را به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرده‌اید. کتابخانه ایشان چگونه تشکیل شد؟
شادروان دکتر اتابکی کارمند وزارت امور خارجه بود. در نخستین ماموریتی که به ایشان ابلاغ شد، به بیروت رفتیم. آن زمان، دکتر کارمند سفارت ایران در لبنان شد. از این‌رو در همان کشور ادامه تحصیل داده و در دانشگاه سن‌ژوزف لبنان مدرک دکترای حقوق در رشته فلسفه گرفتند. پایان‌نامه دکترای ایشان درباره غزالی بود. همان زمان دانشگاه سوریه از ایشان دعوت کرد تا هفته‌ای یک روز در آنجا تدریس کنند. مرحوم دکتر به سه زبان عربی، انگلیس و فرانسه تسلط کامل داشتند. هر هفته با یک فولکس واگن از بلندی‌های جولان می‌گذشتیم و به سوریه می رفتیم تا ایشان در دانشگاه آنجا تدریس کنند. دکتر اتابکی در جریان نوشتن پایان‌نامه دکترا هر آنچه کتاب لازم داشت خریدند و گردآوردند. تشکیل کتابخانه بزرگ ایشان از همین زمان آغاز شد.
کتاب‌ها را در لبنان و سوریه می‌خریدند؟بله. البته در مصر نیز با دکتر منجد در ارتباط بودند. دکتر منجد از استادان معروف مصر بود. با ایشان مکاتبه داشتند و با کمک‌شان، نسخه‌هایی را که درباره غزالی نوشته شده بود، جمع‌آوری می‌کردند.
گویا استاد فروزانفر هم به ایشان کمک می‌کردند؟
بله. استاد فروزانفر به همراه دکتر حکمت حتی به بیروت هم آمدند و مدتی در خانه ما زندگی کردند. در این زمان، کتاب‌هایی نیز که مربوط به تدوین لغت‌نامه دهخدا بود، جمع‌آوری شد.
همه کتاب‌ها در بیروت تهیه شد؟خیر. دکتر اتابکی کارمند وزارت امور خارجه بودند و ما ناگزیر بودیم به شهرها و کشورهای گوناگون مسافرت کنیم. اتفاقا این فرصت مناسبی بود تا به منابع گوناگون دسترسی پیدا کنیم.
تا چه سالی این کار ادامه داشت؟تا مدت‌های زیاد، حتی پس از بازنشستگی. مرحوم اتابکی بعد از انقلاب هم در زمره افرادی بودند که در وزارت امور خارجه به کار گرفته شدند. ایشان پس از انقلاب به مدت دو سال کاردار ایران در لبنان شدند، یعنی به همان جایی رفتند که ابتدای خدمت‌شان در آنجا بودند. پس از پایان این دوره، در تهران ساکن شدیم و فرصتی مهیا شد تا همه کتاب‌های گردآوری شده، به صورت کتابخانه در یک‌جا متمرکز شود.
دکتر اتابکی پس از بازنشستگی، به چه کاری مشغول شدند؟از طرف انتشارات علمی و فرهنگی، یک دفتر کار به ایشان داده شد تا کارهای ناتمام‌شان را به پایان برسانند. آخرین کار ایشان ترجمه‌ای از قران بود که 7 سال پیش به شکل نفیس منتشر شد. دکتر اتابکی در این ترجمه سعی کردند ترجمه‌ای شیوا و سلیس از آیات قرآن ارایه دهند تا مخاطبان به آسانی از معنی آیات قران آگاه شوند. ایشان پس از پایان این کار به رحمت خدا رفتند.
چه شد که تصمیم گرفتید این مجموعه از کتاب‌ها را به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کنید؟چند سالی می‌شد که در اندیشه اهدای کتاب‌ها بودم. وصیت دکتر این بود که به صلاحدید خودمان درباره کتاب‌ها تصمیم بگیریم. هفت سال پیش برای کاری به وزارت امورخارجه آمده بودم. در بازگشت مشاهده کردم که این ساختمان به کتابخانه و موزه ملی ملک است. زمانی که دکتر اتابکی زنده بود از حاج حسین آقا ملک زیاد صحبت می‌کردند. گویا از ساختمان قدیمی کتابخانه در بازار بین‌الحرمین هم بازدید کرده بودند. به هر حال، همان روز به کتابخانه و موزه رفتم. پس از بازدید، احساس کردم که کتابخانه ملی ملک می‌تواند مکان مناسبی برای نگه‌داری کتابخانه دکتر باشد. پس از مدتی تماس گرفتم و شرایط را پرسیدم. گفتند باید تقاضا بنویسید و همراه برگه انحصار وراثت ارایه کنید. پس از انجام امور اداری به شکر خدا مقدمات اهدای مجموعه‌ای از کتاب‌ها فراهم شد.
در مجموعه اهدا شده چه تعداد کتاب وجود دارد؟فکر می کنم 1021 جلد کتاب اهدا شده است که مربوط به حوزه‌های ادبیات، عربی، فرهنگ لغات و فلسفه است.
حوزه مطالعاتی خودتان چیست؟ من پزشک متخصص بیهوشی‌ام.در کنار آن به طب سنتی نیز بسیار علاقه‌مندم و در این حوزه کتاب‌های زیادی جمع‌آوری کرده‌ام.
با این وجود حتما کتابخانه ای هم در این حوزه دارید؟بله تا آنجا که شرایط فراهم باشد سعی می‌کنم کتاب‌های مربوط به این رشته را جمع‌آوری کنم. باید اشاره کنم کار آن‌هایی که کتب و دیگر آثار فرهنگی و تاریخی را گردآوری می‌کنند، ستودنی است. این که وقت و پول خود را به گردآوری اسناد، مدارک و آثاری فرهنگی و تاریخی صرف می‌کنند که بیانگر هویت این ملت و کشور است، واقعا ارزشمند است. اما یک نکته هم این است که انتقال اینگونه اثار به موزه‌ها و کتابخانه‌ها می‌تواند هم ماندگاری آن‌ها را در آینده تضمین کند، هم این که افراد زیادی می‌توانند به این آثار دسترسی داشته و از آن‌ها استفاده کنند. باید کار پسندیده وقف اینگونه از مجموعه‌ها به فرهنگ همگانی در کشور تبدیل شود.