قرمز ارغوانی تیریان

​قرمز ارغوانی تیریان (Tyrian Purple)- یکی از مهمترین و گرانترین رنگدانه‌های آلی قدیمی که از بدن نرم تنانی همچون گونه‌های Murex Brandaris و Purpura Haemostoma که در سواحل مدیترانه و آتلانتیک و یا در جزیره‌های کوچک انگلستان زندگی می‌کنند، به دست می‌آید. در دوران کلاسیک مقدار بسیار زیادی از این نرم تنان را برای رنگرزی الیاف پارچه به کار می‌بردند، لذا هنوز هم در سواحل مدیترانه و در مکان‌هایی که قبلا محل رنگرزی بوده است، مجموعه‌ای از این صدف‌ها مشاهده می‌گردد. پلینی درباره منشا و شیوه تولید این رنگینه چنین بیان نموده است که بهترین نوع آن در Tyre تولید می‌شود و شاید علت نامگذاریTyrian نیز، به این سبب باشد. از این رنگ به تایید ضرب المثل " تولد برای پادشاهی" برای ردای امپراتوران رُم استفاده می‌شده است. علاوه بر این از این ماده برای تهیه نوعی جوهر بنفش و برای رنگرزی پارشمن‌های مورد استفاده در عصر بیزانش به رفته است. این رنگینه از حلزونی به دست می‌آید که در آب‌های انگلیس و ایرلند است و در تزیین بسیاری از کتاب‌های خطی انگلیسی،ایرلندی و فرانسوی قابل مشاهده است. ماده رنگی در رگ‌ها و زهدان بدن جانور تولید می‌گردد. برای رنگرزی صدف را می‌شکنند و با دست حلزون را فشار می‌دهند تا مایع سفید رنگی خارج شود. سپس پارچه‌های مورد نظر را در این مایع فرو می‌برند و در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار می‌دهند. به دلیل واکنش‌های شیمیایی، رنگ پارچه‌ها به قرمز ارغوانی یا کریسمون تبدیل می‌شود. رنگمایه‌ای که به دست می‌آید تا حدودی تابع گونه حلزون و شیوه عصاره‌گیری است. پ. فریدلندر (P.Friedlander) با تجربه‌ای که در سال 1908 از استخراج رنگ ارغوانی از مورکس برانداریس به دست آورد، به این نتیجه رسید که 12000 حلزون فقط 4/1 گرم رنگینه به دست می‌دهند. این شخص همام کسی است که شناسایی ماده رنگی موسوم به دی برموایندیگوتین را منتشر کرد. رنگ ارغوانی بسیار پایدار است و در مقابل قلیاها، صابون و بیشتر اسیدها مقاومت خوبی دارد. این ماده فقط در اسید نیتریک داغ یا اسید کلریدریک تجزیه می‌شود. همچنین در بیشتر حلال‌های آلی رایج، به جز آنیلین داغ و نیتروبنزن، نا محلول است. از سده 8 میلادی، کاربرد این ماده از رونق افتاد اما تا سده 12 میلادی گاهی از آن استفاده کرده‌اند (جتتنز و استات، 1378، 156).