رنگدانه

​​رنگدانه ( Pigment) - یک ماده رنگی خیلی ریز دانه که برای استفاده به صورت رنگ، ذرات مجزای آن به صورت سوسپانسیون درون بست حامل قرار می‌گیرد ( برخلاف رنگینه که درون بست حامل حل می‌شود). رنگدانه‌ها از طیف گسترده‌ای از مواد آلی و معدنی، طبیعی و مصنوعی به دست می‌آیند. مردمان باستان از اولین دوره‌های تاریخی رنگدانه‌های معدنی همچون شنگرف، آخرا، سنگ لاجورد و ... را به عنوان رنگدانه به کار می‌بردند. تا اینکه در سده‌های 15 و 16 میلادی علاوه بر رنگدانه‌های دوران کلاسیک، دو رنگدانه " آبی شیشه و لاجورد فرنگی" به مجموع رنگدانه‌های قبلی اضافه شد. رنگدانه‌ها به لحاظ ترکیبات شیمیایی با یکدیگر متفاوت هستند. از جمله رنگدانه‌های غیر آلی می‌توان به انواع اکسید، سولفید، کربنات، فسفات، کرومات، سولفات و سیلیکاتِ فلزات سنگین اشاره نمود. چند نمونه از آن‌ها نظیر آبی پروس و سبز زمرّدی دارای ترکیب آهنی- آلی هستند. رنگدانه‌های کربنی (به شکل دوده چراغ یا دوده زغال) و رنگدانه‌های فلزی (طلاو آلومینیوم) تنها عناصری هستند که تقریبا به صورت خالص مصرف می‌شوند. رنگدانه‌ها به خودی خود اسیدی یا قلیایی هستند. اکسیدهای فلزات سنگین مانند اکسید روی و برخی از رنگدانه‌های سربی، معمولا به قدری قلیایی هستند که با اسیدهای چرب روغن‌های خشک کننده واکنش داده و صابون‌های فلزی تولید می‌کنند و به همین علت است که سفیداب سرب در روغن یک لایه متراکم و ارتجاعی و بادوام ایجاد می‌‎کند. در میان رنگدانه‌ها، رنگدانه‌های اکسید ساده نظیر سولفیدها، فسفات‌ها، کربنات‌ها، اکسیدها و ... بسیار پایدارترند و پس از گذشت مدت‌ها همچنان سالم باقی می‌مانند، هرچند که برای مثال سولفیدها با رنگدانه‌های حاوی مس یا سرب واکنش داده و سولفید سرب یا سولفید مس سیاه رنگ یا قهوه‌ای رنگ را تولید می‌کنند، البته این اتفاق در بست‌های روغنی به ندرت رخ می‌دهد (جتتنز و استات، 1378، 103).