بَرساوُش

بَرساوُش به روایت فصول­ الطّبری ـ «در بیان صورت حامل رأس­ الغول و آن را برساوش خوانند. تخیّل نموده­ اند صورت مردی که بر پای چپ ایستاده و پای راست برداشته و دست راست را بر بالای سر خود گرفته و به دست چپ سر غولی گرفته و کواکب مرصودۀ این صورت بیـست­ ونُه است، بیـست­ وشش کوکب داخل و سه کوکب خـارج صورت و جملۀ کواکب این صورت در مابین ثـریّا و کواکب ذات­ الکرسی است و تعیین این کواکب بدین نحو است که ابتداء شماره از دست راست این صورت و انتهاء به پای چپ است و سر این صورت سمت مغرب است و پای­ های او به سمت مشرق است، چون کوکب پنجم ذات­ الکرسی را که بر رکبتین و از قدر سیُّم است ملاحظه نمایی، در سمت مشرق او به دوری سه ذرع تخمیناً ستارۀ سحابی به­ نظر می­ آید مثل لکّۀ ابر سفید، آن کوکب اوّل است و بر طرف دست راست این صورت است که بر بالای سر این صورت است و در سمت مشرق این لکّۀ ابر سحابی به دوری دو ذرع ستارۀ خُردی است از اوسط قدر چهارم، آن کوکب دوّم است و بر مرفق دست راست و در سمت مشرق مایل به جنوب این کوکب دوّم، به دوری یک ذرع و نیم تخمیناً ستارۀ بزرگ­تر ازوست، چه از اصغر قدر سیُّم است، آن کوکب سیُّم است...» (فصول الطّبری)

تصویر صورت فلک برساوش از نسخه خطی صورالکواکب عبدالرحمان صوفی

بَرساوُش به روایت اساطیر ـ «پِرسِئوس» (Perseus)، فرزند زئوس، پس از نبرد با مِدوزا (زنی هیولاوش با گیسوانی از مار) او را کشته، سرش را جداکرده و با خود می برد. آنگاه به جنگ «شجاع» (Hydra) رفته و سر او را نیز با داسی از الماس قطع می­ کند و آندرومدا را از اسارت او نجات می ­دهد.

بَرساوُش به روایت منجّمینـ در شرایط مناسب، 60 ستارۀ آن را با چشم غیرمسلّح می­ توان دید. ستارۀ «الغول» (β) ستاره­ ای است دوقلو و کسوف­ شونده. ستارۀ اصلی بیش از صدبرابر خورشید قدرت نورزایی دارد. ستارۀ «مرفق» (: آرنج) (α) که درخشان­ ترین ستارۀ این صورت است نیز از غول ­های آسمان است. یکی از خوشه­ های باز برساوش که به نوبۀ خود در تمام آسمان بی­ همتاست، جفت خوشۀ «اِچ» (H) و «خی» (χ) هستند که با شمارۀ C14 و یا نام «دستۀ شمشیر پرسئوس» نیز نامیده می­ شوند. قطر هر یک حدود 70سال نوری است و H که جوان ­تر بوده، حدود 7،500سال نوری با ما فاصله دارد، در حالی­که χ که تکامل­ یافته­ تر بوده، در فاصله­ ای حدود 8،000سال نوری از ما قرار گرفته است. اجرام دیگر برساوش عبارتند از: خوشه­ های باز M34، NGC1245، NGC1342، NGC1528، کهکشان نامنظّم C24 (برساوش ـ آ)، کهکشان بیضی ­شکل NGC1023، و سحابی ­های M76 (دمبل کوچک) و NGC1499 (کالیفرنیا).