اسماعیل جلایر
اسماعیل جلایر یا اسمعیل جلایر فرزند حاجی زمان خان، از نقاشان طراز اول دوره ناصری در اواخر سده ۱۳ و اوایل سده ۱۴ هجری قمری است که در تصویرسازی و چهره‌پردازی مهارت داشت. او نقاشی را در مدرسه دارالفنون آموخت و سپس در همین مدرسه به جایگاه استادی رسید. او را از پیش‌قراولان شیوه نقاشی‌خط جدید می‌دانند.
آقا اسماعیل جلایر، پرورده نگارستان هنری دوره ناصری است که با حمایت‌های مالی دربار رشد کرد و بالید. جلایر را می‌توان یکی از قله‌های تاریخ نقاشی ایرانی دانست که به شیوه‌ای شخصی دست یافت؛ این شیوه، ترکیبی از خوش‌نویسی و نقاشی است که اغلب با موضوع‌های عرفانی و مذهبی آمیخته است. به‌کارگیری شمایل اولیا و انبیا در میان باغ‌ها و گل‌زارها، از شاخصه‌های آثار وی به شمار می‌رود.
آقا اسماعیل جلایر هنرمندی‌ای وسواس‌گونه داشت؛ او برخلاف بیش‌تر نقاشان دوره قاجاریه، تمام تابلوهای خود را در نهایت دقت و ظرافت کار کرده است. از ویژگی‌های آثار جلایر، نقاشی کردن خوش‌نویسی است؛ این شیوه چنان با دقت انجام پذیرفته که گاه تشخیص نقاشی از خوش‌نویسی سخت می‌نماید. هم‌چنین موضوع‌های مربوط به طبیعت با نگاه و تکنیک نقاشی واقع‌گرایانه دست‌مایه عمده آثار آقا اسماعیل است.
جلایر در آثار خود مگر در چند اثر، هیچ تاریخی قید نکرده است و از این روی، تاریخ فعالیت‌های هنری وی نامعلوم مانده است. اما از آثار باقی‌مانده‌اش و تاریخ وقایع آن‌ها، می‌توان چنین ارزیابی کرد که او در حدود سال ۱۲۶۲ هجری قمری متولد شده، در حوالی ۱۲۸۰ هجری قمری همراه پدر به تهران آمده، در ۲۴سالگی وارد دارالفنون شده، در دوره سلطنت ناصرالدین شاه (دوران حکمرانی: ۱۲۶۴-۱۳۱۳) در هنر خود درخشیده و تا سال‌های ۱۳۲۰هجری قمری زنده بوده و کار می‌کرده است و در حدود ۶۰ سالگی درگذشته است.