تک اثر نوزدهم: عقدنامه حاج حسین آقا ملک و بانو نواب قدسیه

​حاج حسین آقا ملک در تاریخ 10 خرداد 1250 خورشیدی در تهران زاده شد. او زمانی که برای رسیدگی به زمین‌های پدری در خراسان ماموریت یافته بود، با زهرا خانم نواب قدسیه دختر میرزا عبدالله متولی مسجد گوهرشاد در تاریخ 23 شعبان 1324 قمری (19 مهر 1285 خورشیدی) عقد ازدواج بست. فاطمه سودآور (فرمانفرماییان) نوه حاج حسین آقا ملک این سند تاریخی را به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرده است.

صداق زوجه در این عقدنامه 10 هزار تومان و یک جلد کلام‌الله مجید به قیمت یکصد تومان تعیین و زوج در این عقدنامه مکلف شده است تا دو ماه دیگر از زمان عقد، مِهر را به مِلک تبدیل و برای «منکوحه معظمه الیها» ابتیاع کند. زوج همچنین با شرط ضمن عقد ملکف گردیده است تا پنجاه سال دیگر زوجه دیگر اختیار نکند.

عقدنامه‌ها از آن دسته سندهای تاریخی به شمار می‌آیند که با خانواده در جایگاه مهم‌ترین نهاد زندگی اجتماعی ایرانیان پیوند دارند. این دسته از سندهای تاریخی، ازدواج را سندیت و رسمیت می‌بخشند و داده‌های سودمند و ارزشمند تاریخی را در خود دارند.

عقدنامه‌ها یا قباله‌های نکاح افزون بر جایگاه حقوقی، از جنبه‌های هنری به ویژه خط و دیگر آرایه‌های هنری نیز اهمیت دارند. هنرهای نویسندگی، خوش‌نویسی، نقاشی و تذهیب در این قباله‌ها به گونه‌ای چشم‌گیر با باورهای دینی و عرفی و اخلاقی مردم درآمیخته‌اند. هماهنگی و ترکیب موزون میان نوشته‌ها، خط، نقاشی و رنگ نشاط‌آور و شادی‌بخش در سندهای تاریخی قباله‌های ازدواج وجود دارد. این تناسب در سندهای قباله‌های ازدواج، درخور مراسم ازدواج و عقد پیمانی بوده که در فرهنگ این سرزمین میان دو انسان بسته شده است و تنها مرگ می‌تواند آن را باطل کند.