درسی که آن «جاودانه» آموخت

​گذری بر کتاب‌های چاپی کتابخانه و موزه ملی ملک با موضوع قیام امام حسین علیه‌السلام

درسی که آن «جاودانه» آموخت

پیمان سمندری/ کتابدار موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک

پژوهش‌گران و ارادت‌مندان خاندان عصمت علیهم‌السلام، آثار و تألیف‌های فراوان در بیان اهمیت و بزرگی قیام حضرت امام حسین علیه‌السلام در گذر سده‌های تاریخ نگاشته‌اند. بسیاری از این تالیف‌ها به صورت کتاب و دیگر منابع دانشی در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک نگه‌داری و برای بهره‌گیری دوست‌داران و مخاطبان این موقوفه شریف تدارک دیده شده است. افزون بر منابع کهن خطی و کتاب‌های چاپ سنگی و اسناد تاریخی، بخشی بزرگ از این گنجینه به کتاب‌های چاپی اختصاص دارد که در طول سالیان و دهه‌های متاخرتر انتشار یافته‌اند. در این نوشتار، چند نمونه از آثار چاپی کتابخانه و موزه ملی ملک معرفی می‌شود که انتشارات به‌نشر (وابسته به آستان قدس رضوی) منتشر کرده است.

* امام حسین علیه‌السلام، شهید فرهنگ پیشرو انسانیت

کتاب «امام حسین علیه‌‌السلام، شهید فرهنگ پیشرو انسانیت»نوشته عالمانه و پژوهش‌محور استاد علامه محمدتقی جعفری است که با وجود ناتمام ماندن بسیاری از مباحث در آن، به عنوان یکی از بهترین کتاب‌ها درباره حادثه کربلا و شخصیت امام حسین علیه السلام شناخته می‌شود. این اثر به کالبدشکافی تاریخ‌نگاری آن امام بزرگوار و تمرکز در سیر انسانی حرکت عظیم حضرت سیدالشهدا از نگاه جامعه‌شناسی، تکلیف‌گرایی، حقوق بشر، زیبایی‌شناسی، تعهدگرایی و مواردی از این دست پرداخته می‌شود. این کتاب در دو بخش تهیه و آماده انتشار شده است؛ بخش نخست، دست‌نوشته‌های استاد علامه جعفری را شامل می‌شود و در بخش دوم، سخن‌رانی‌های ایشان در دهه‌های محرم و موضوع قیام خونین کربلا با دقتی ستودنی بر کاغذ آمده است. کتاب را انتشارات به‌نشر با همکاری موسسه تدوین و نشر آثار علامه محمدتقی جعفری منتشر کرده‌‌اند.

* پیام عاشورا

«پیام عاشورا» دربردارنده‌ مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و برخی مصاحبه‌ها و دست‌نوشته‌های حضرت آیت‌الله العظمی سیدمحمدحسین فضل‌الله پیرامون حادثه عظیم عاشورا است. در کتاب پیام عاشورا نویسنده کوشیده است ضمن معرفی شخصیت والای امام حسین علیه‌السلام، پیچیدگی‌های این حادثه فکری عظیم را در جلوه‌ها، رهنمودها و ابعادش بگشاید و همچنین هدف از این قیام را که چیزی جز متجلی شدن جهاد اکبر نیست بازگو کند. برگردان فارسی این اثر ارزنده توسط آقای قربان‌علی محمدی مقدم انجام پذیرفته و در سال 1382 توسط به‌نشر طبع شده است.

* درسی که حسین علیه‌السلام به انسان‌ها آموخت

این کتاب نشریافته توسط انتشارات به‌نشر، تحلیلی است از قیام خونین امام حسین علیه‌السلام که با بهره‌گیری از منابع تاریخی و با شیوه توصیفی ـ تحلیلی به نگارش در آمده است. کتاب سه بخش دارد و از جمله در بخش دوم آن، به روش ویژه حضرت امام حسین در نهضت خود پرداخته می‌شود. نویسنده بر این اعتقاد بوده است که سیدالشهدا راهی جز قیام مسلحانه و شهادت‌طلبانه نداشته و با حرکت و شهادت خود، به انسان‌ها آموخت که می‌توان با ایثار خون، درخت اسلام را آبیاری کرد. کتاب درسی که حسین علیه‌السلام به انسان‌ها آموخت به قلم بزرگ‌مرد شهید، عبدالکریم هاشمی‌نژاد نگارش یافته است.

* حدیث کعبه و کربلا

«حدیث کعبه و کربلا»؛ تطبیق حالات مکه با احوال سیدالشهدا علیه‌السلام، گزیده‌ای از کتاب مصباح الحرمین تألیف مولی عبدالجبار بن زین‌العابدین مُشکویی است که توسط آقای جواد طباطبایی گردآوری و تصحیح شده است. این اثر شامل سه بخش است و در بخش پایانی، تطبیق و مقایسه‌ای میان ویژگی‌های مکه مکرمه و آنچه امام حسین علیه‌السلام در کربلا انجام داده و اثر آن بر شیعیان خاندان عصمت و طهارت بیان شده است که نسبت به آثار مشابه در تاریخ‌نگاری حرمین، اثری متمایز و درخور توجه ویژه است.

* سوگ‌نامه حسینی؛ مقدمه‌ای بر کتاب المجالس الفاخره فی ماتم العتره الطاهره

اصل این اثر به قلم عبدالحسین شرف‌الدین و سیدنورالدین میلانی بوده، توسط محمدرضا عطایی به زبان فارسی برگردان شده است. چنانچه از نام این کتاب هم مشخص است، اثر به موضوع اهمیت و چگونگی برگزاری آیین‌های سوگواری و مرثیه‌خوانی و نوحه‌سرایی برای خاندان عترت و طهارت و به ویژه حضرت امام حسین علیه‌السلام و یاران گران‌قدر ایشان پرداخته می‌شود. از جمله مباحث قابل توجه در کتاب سوگ‌نامه حسینی، پرداختن به رازهای مهم عزاداری و نکاتی در ثواب گریه بر آل پیامبر (ص) است.

* منظومه عشق؛ آمیزه‌ای از شعر و مقتل در رثای شهیدان کربلا

در مقدمه می‌خوانیم: «مقتل‌نگاری تنها نگارش تاریخ نیست، بلکه ترسیم لحظه به لحظه واقعه‌ای انسانی- اسلامی است که به انگیزه کشف تمام جوانب عقیدتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی آن صورت می‌پذیرد». کتاب منظومه عشق؛ آمیزه‌ای از شعر و مقتل در رثای شهیدان کربلا هم کتابی است که با این نگرش به تاریخ زندگانی حضرت سیدالشهدا و خانواده و یارانشان می‌پردازد. این اثر در هفت فصل با نام بردن از تک‌تک یاران امام حسین علیه‌السلام، چگونگی به شهادت رسیدن هریک از ایشان را بیان می‌دارد و از جمله در فصل پایانی به شهیدان از اهل بیت امام علیه‌السلام اشاره می‌کند. کتاب را آقایان سیدرضا مؤید و نعمت‌الله منصوریان به رشته تحریر درآورده‌اند و توسط انتشارات به‌نشر آماده‌سازی و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.