معارف (روزنامه)
معارف
روزنامه معارف در شهر تهران به صاحب امتیازی انجمن معارف تأسیس و نمره اول آن در چهار صفحه به خط نسخ و به قطع وزیری و چاپ سنگی بدون ذکر اسم مطبعه طبع و در تاریخ غره شعبان‌المعظم ۱۳۱۶ق منتشر شده است. اینکه نوشتیم به صاحب امتیازی انجمن معارف عین عبارتی است (صاحب امتیاز انجمن معارف) که در سرلوحه روزنامه قید گردیده است. و نیز در عنوان روزنامه نوشته است این روزنامه از قید رسمیت آزاد است ماهی دو مرتبه طبع و توزیع می‌شود. در دارالخلافه تهران به طبع می‌رسد. [...] در زیر عنوان روزنامه این دو سطر چاپ شده است: «در این روزنامه فقط مطالب راجع به مدارس و مکاتب ملیّه و فواید عامه نوشته می‌شود و هر نوع مطلب و اعلان دایر به این مسائل و مفید به حال ملت که منافی با دین و دولت نباشد پذیرفته و مجاناً طبع خواهد شد.» مندرجات روزنامه معارف عبارت از اخبار راجع به تأسیس و افتتاح مدارس در ایران و بعض اخبار مربوط به مدارس در خارج ایران است.[1]
در شماره اول [...] شرحی از رضایت مظفرالدّین‌شاه از انجمن نوشته و ضمناً دست خطی که شاه خطاب به نیرالملک وزیر علوم و معارف وقت راجع به مراقبت زیادتری در امر مدارس صادر نموده، نقل کرده است. این دست خط در رجب ۱۳۱۶ق نوشته شده است. پس از این قسمت اخبار راجع به مدارس را نوشته و در آن از بازدید اعضای انجمن از مدرسه افتتاحیه شرح مفصلی درج کرده و در نصف آخر صفحه چهارم شرح حال آمون حکیم را که ناتمام می‌باشد نقل نموده است. نمره دوم روزنامه معارف به همان سبک نمره اول در تاریخ پنج‌شنبه پانزدهم شعبان ۱۳۱۶ق چاپ شده[...]. روزنامه معارف از بهترین منابع برای اطلاع از اوضاع معارف و مدارس زمان مظفرالدّین‌شاه می‌باشد. در بعضی از نمرات آن مطالب علمی که با صور و اشکال توضیح داده شده از قبیل حرکت زمین و بعض تجربیات فیزیکی و شیمیایی چاپ شده است.
روزنامه معارف مدت چند سال به یک سبک و قطع انتشار یافته و نمره ۷۲ سال سوم آن در تاریخ پنج‌شنبه ۲۴ شهر شوال ۱۳۱۸ منتشر گردیده و فقط مختصر تغییری که در آن داده شده عبارت از این است که از نمره ۲۶ سال دوم [...] ماهی سه مرتبه طبع و توزیع و نیز اداره روزنامه محل رجوع و توزیع مدرسه افتتاحیه معین شده است.[2]
واژگان کلیدی: روزنامه معارف، قاجاریه، مظفرالدّین‌شاه
[1]- صدرهاشمی، محمد. تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: انتشارات کمال، ۱۳۶۳، ج ۳ و ۴، صص ۲۲۰ ـ ۲۲۱
[2]- همان، ص ۲۲۲