اسفراینی

​اسفراینی عصام‌­الدین ابراهیم بن محمد بن عربشاه اسفراینی (ف: ۹۴۳ق) ادیب، فاضل، متکلم، منطقی، اشعری اصول و حنفی فروع بود. وی از شاگردان عبدالرحمان جامی به شمار می‌رود و به «ملا عصام» معروف است. ملا عصام در ادبیات عرب، تفسیر قرآن، فلسفه و منطق دستی توانا داشت. به گفته بدوانی: «ملا عصام­‌ا‌لدین اسفراینی در وادی عربیت سر آمد بوده، وی بر سوره محمد (ص)‌ تفسیری نوشته که حال او از آن معلوم می‌شود». اسفراینی از بزرگان علمای هرات در زمان سلطان حسین بایقرا بود. وی پس از استیلای ازبکان به بخارا رفت و عبیدالله خان ازبک وی را بسیار گرامی داشت. او در آن جا به تدریس مشغول شد و برای رباعیی که عبیدالله خان سروده بود، ۶۵۶ معنا نوشت. ملا عصام در طول مدت تدریس خود شاگردان بسیاری تربیت کرد. از جمله شاگردان وی ابوالفتح حسینی متکلم و فقیه امامی است که در ماوراءالنهر، نزد اسفراینی دانش آموخت.