علم کیمیا

​علم کیمیا

بر خلاف آنچه در نگاه اول به ذهن می­رسد موضوع دانش کیمیا در علوم دوره اسلامی فقط تبدیل فلزات پست و بی‌ارزش به فلزات گران­بها نبوده است بلکه کم و بیش همان دانش شیمی؛ دانش شناسایی مواد تشکیل‌­دهنده اجسام و به دست ­آوردن مواد جدید از طریق ترکیب ­کردن مواد با یکدیگر است. بر این اساس علاوه بر آنکه در آثاری علمی مجموعة وسیعی از مواد ساده و مرکب چون انواع نمک­ها، اسیدها، قلیاها و مانند آن توصیف شده‌­اند، در این آثار به توضیح چگونگی ترکیب این مواد با هم و اعمال فرایندهای شیمیایی مختلف بر آن­ها و تشکیل مواد جدید پرداخته است؛ فرآیندهایی چون گرما­ دادن، پختن، سوزاندن، و مخلوط ­کردن با آب. طبیعی است که کار با مواد شیمیایی و اقدام برای تهیه مواد جدید بدون استفاده از وسایل امکان­پذیر نبوده است. بنابراین موضوع بخش مهمی از آثار کیمیایی دوره اسلامی، گزارشی از نام وسایل و چگونگی ساخت و کاربرد آن­ها است. مجموعه وسیعی از آثار کیمیایی دوره اسلامی را دو دانشمند مشهور ایرانی محمد بن زکریای رازی و جابر بن حیان تألیف کرده‌­اند.