تُرشَک Rumex acetosa

​

ـ ترشک باغی، تُرشه، تُروشه، تِرشَه، ترش­گیاه، حُمّاض، حُمیضَه، حَبُّ­التُّرشا، تخم­تُرشه، چگری، غوزی­غلاغی.

ـ نام انگلیسی: garden sorrel, common sorrel, meadow sorrel, sorrel

ـ تیرۀ Polygonaceae (تیرۀ علف هفت­بَند)

ـ این جنس در ایران 23 گونه گیاه یک­ساله و چندساله دارد. گونه­های انحصاری آن در ایران عبارتند از: R.elbursensis, R.ephedroides, R.kandavanicus. دیگر گونه­های آن علاوه بر ایران در قفقاز، آسیای مرکزی، عراق، ارمنستان و آناتولی می­رویند.

ـ «حکیم نظامی گنجوی» (ف: 614 ق.) گوید:

بسا حاجی که خود را زُ اشتر انداخت

که تَلخَـک را ز تُرشَـک بـازنشـناخت

ـ ترشک بُستانی به سُریانی «حَموعَیاثا» و به فارسی «تُرُشَه» نامیده می­شود. تخم­های ترشک به هندی «دیله» و خود ترشک «اِملی» نامیده می­شود (الصّیدنه). شکم ببندد و معده را دَباغَت کند و گُلَش ریش رودگانی را سود کند و سَحج را منفعت کند (الأبنیه). ضماد آن برای رفع لک­وپیس و جوش­های پوست، جَرَب و خنازیر مفید است. برای یرقان سیاه، جلوگیری از اسهال، تقویت اندرونه­ها و قطع استفراغ و تمایل به گِل­خوردن کاربرد دارد (منهاج­البیان). درجۀ دوّم سرد و خشک است. همۀ انواع صفرا را برمی­کند. بیخ ترشک با سرکه، داروی پوست­انداختن ناخن است. اگر آن را با شراب بپزند و ضماد کنند، علاج لکّه­های سفید و قوباء است. آب­پَزشدۀ آن با آب­گرم را اگر در حمام به تن بمالند، خارش پوست را از بین می­برد. بیخ کوبیده­شدۀ آن در علاج رطوبت­های زهدان مفید است (مبانی طب سنّتی). گیاه خشک­شده همانند تازۀ آن سرشار از اسیداُکسالیک است که به مقدار کم مدرّ است. جویدن گیاه تازۀ ترشک برای تورّم لثه مفید است (گیاهان دارویی).