​گچ

​گچ (Gypsum)- پیشینه کاربرد این رنگدانه از دوران باستان تا به امروز می‌رسد و به نام‌های دیگری همچون Terra Alba, Gesso,Alabaster، نیز نامیده شده است(McBride, 2002). این رنگدانه هنری گاهی به صورت پودر مستقیما با چسب مخلوط و برای بسترسازی و بتونه کاری تخته نگاره‌های دوران کلاسیک و رنسانس به کاربرده شده است. دوئرنر نیز استفاده از آن را به همراه سفیداب روی و چسب پیشنهاد نموده است. گچ همان سولفات کلسیم دو آبه به فرمول شیمیایی CaSO₄.2H₂O می‌باشد. انواع متفاوتی از گچ وجود دارد؛ سلنیت نوع بلوری و شفاف و لایه لایه است، ساتینه نوع لیفی شکل با جلای ابریشمی است، گچ رُخام (آلابستر) نوع ریز دانه و متراکم و بلوری گچ است که رنگ تقریبا سفید و یکدست و رنگ مایه ملایم دارد. سنگ گچ کدر معمولی که به شکل دانه‌های متراکم است، دانه‌هایی زبر تر از گچ رخام دارد و معمولا حاوی ناخالصی‌هایی نظیر کربنات کلسیم، خاک رس و سیلیس است. بنابراین قدرت چسبندگی نداشته و تابع چسب مصرفی می‌باشد. گچ ریز دانه یا رُخام، امروزه با عنوان «پودر گچ» (Terra Alba) عرضه می‌شود و مصارفی همچون پرکننده در صنعت کاغذسازی یا رنگ سازی را دارد. گچ دارای خواصی است که آن را حاملی مناسب در رنگدانه‌های لاکی می‌سازد. برای مثال در ترکیب انواع اکسید آهن قرمز مصنوعی نظیر قرمز وِنیزی که از کلسینه کردن زاج سبز و کربنات کلسیم به دست می‌آید، مقداری گچ وجود دارد. گچ ماده‌ای پایدار است و تحت حرارت آب آن خارج می‌شود. مقدار حلالیت این ماده در آب اندک است (41/2 گرم در لیتر) و به همین علت در محل های مرطوب شوره می‌زند. همچنین در اسید کلریدریک رقیق نیز کمی حلالیت دارد و در اسید ضغیف به شکل بلورهای سوزنی شکل رسوب می‌کند. به دلیل ضریب شکست پایین گچ برای تکنیک رنگ و روغن مناسب نیست ودارای اندکی شکست مضاعف است (جتتنز و استات، 1378، 57).

تصاویر میکروسکوپی از اندازه 5 تا 50 میکرومتری ذرات گچ با بزرگنمایی 500 برابر- عکس بالا میکروسکوپ نوری و عکس پایین در زیر میکروسکوپ پلاریزان(McBride, 2002)