شنگرف(2)
شنگرف ( سینابار، شنگرف انگلیسی، شنگرف چینی)(Vermilion)- این ماده، رنگدانه‌ای است که چینیان آن را پیش از تاریخ به خوبی می‌شناختند و از آن در رنگ‌آمیزی ادواتی از جنس استخوان متعلق به دوره شانگ در هزاره دوم ق.م به کار می‌بردند. این احتمال وجود دارد که از زمان سلسله هان، برای تهیه مرکب قرمز از این رنگدانه استفاده شده است چراکه در بیشتر طومارهای ابریشمی قدیمی چین نشان این رنگدانه به صورت نوشتار یا مهر شناسایی شده است. رومیان و یونانیان شنگرف معدنی را می‌شناختند و پلینی از آن بهMinium نام برده است که نمونه‌های کاربرد این رنگدانه در دیواره‌نگاره‌های رومی به خصوص در پمپی موید این امر است. لوکاس در میان رنگدانه‌های مورد استفاده در مصر باستان، اشاره‌ای به شنگرف نکرده است و هنوز هم کاربرد این رنگدانه در خاور نزدیک و بین النهرین با تردید بیان شده است. رواج این رنگدانه از دوران کلاسیک به بعد و تقریبا در تمام سده‌ها و در تمام دیواره‌نگاره‌های غربی گزارش شده است. شنگرف یک رنگ غنی و تامپسون توضیح داده است که درخشندگی آن موجب افزایش شدت رنگِ رنگهای نقاشان قرون وسطایی شده است. در دیواره‌نگاره‌های شرقی آزوریت (آّبی) و مالاکیت (سبز) تکمیل کننده شنگرف بوده‌اند. شنگرف همان سولفید جیوه قرمز (سولفید مرکوریک قرمز) به فرمول شیمیایی HgS می‌باشد که ماده معدنی طبیعی آن موسوم به سینابار، کانه اصلی فلز جیوه به شمار می‌رود. تولید مستقیم شنگرف با خُرد و آسیاب کردن سینابار از دیرباز رایج بوده است ولی بشر از همان زمان نیز، تولید این رنگدانه را با ترکیب جیوه و سولفور فرا گرفته بود. بنابر گفته چینوچنینی شنگرف مورد استفاده نقاشان ایتالیایی سده پانزدهم میلادی احتمالا مصنوعی بوده است. و احتمالا چینیان اولین کسانی بودند که شنگرف مصنوعی را تولید و این دانش توسط مراکشی ها به غرب منتقل شده است. شنگرف از سنگین‌ترین رنگدانه‌هاست و قدرت پوشانندگی بسیار عالی دارد و جزء پایدارترین رنگدانه‌هاست. برای مثال در بیشتر دیواره‌نگاره‌های رومی سالم باقی مانده و یا در بسیاری از نقاشی‌های فلاندری سده پانزدهم، همچنان دارای درخشندگی است. البته این رنگدانه در معرض تابش نور مستقیم خورشید تیره می‌شود خصوصا هنگامی که همراه با بست تمپرا یا آبرنگ به کار رفته باشد که منجر به تشکیل نوعی سولفید جیوه نیمه پایدار سیاهرنگ می‌گردد. شاید بتوان دلیل جایگزین شدن این رنگدانه را با قرمز کادمیوم، به مرور تیره شدن این رنگدانه دانست. با وجود اینکه شنگرف یک سولفید است، میل ترکیبی آن به قدری کم است که در ترکیب با سفیداب شیخ آن را اصلا تیره نمی‌کند و معمولا این ترکیب رنگی برای رنگ بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ذرات این رنگدانه در زیر میکروسکوپ و در نور عبوری، کدر و به رنگ قرمز- نارنجی سیر دیده می‌شوند. البته با بزرگنمایی زیاد و در نور انعکاسی ذرات قرمز دارای نوعی درخشش ویژه هستند که ظاهرا مختص این رنگدانه است. در بسیاری از ذرات رَخ یا بلور شکافت مطلوبی قابل مشاهده است(جتتنز و استات، 1378، 173).
تصاویر میکروسکوپی از ذرات قرمز سینابار با بزرگنمایی 500 برابر- عکس بالا میکروسکوپ نوری و عکس پایین در زیر میکروسکوپ پلاریزان(McBride, 2002)