ذات الکرسی

ذات­ الکُرسی به روایت فصول­ الطّبری ـ «در بیان صورت ذات­ الکرسی، پیشینیان چنین تخیّل نموده­ اند، صورت زنی را که بر کرسی نشسته و آن کرسی قائمه است مثل قائمۀ منبر و بر آن مسندی انداخته و بر روی مسند منبر نشسته و پای خود را آویخته، سرش به سمت جنوب از مجرّه و پای آویخته به سمت شمال از مجرّه و محلّ نشیمن او در نفس مجرّه و زانوی او به سمت مشرق و کواکب مرصودۀ او سیزده است و تعیین این صورت بدین نحو است که در سمت مشرق رأس قیقاوس که معلوم شد، به دوری یک نیزه و نیم تخمیناً چند ستارۀ روشن می­ باشند در نفس مجرّه که چهار از آنها به ­طریق مربّع به ­نظر می­ آید که ضلع مقدّم مربّع به قدر سه ذرع به­ نظر می­ آید و ضلع مؤخّر، به قدر دو ذرع تخمیناً و آن ستاره که تالی است در ضلع مقدّم و از اعظم قدر سیُّم است در سمت این کوکب روشن به دوری یک ذرع در کنار جنوبی مجرّه، یک ستاره است از قدر چهارم، این کوکب اوّل است و بر رأس این صورت است و مقدّم بر این کوکب اوّل اندک مایل به شمال به فاصلۀ یک وجب و ستارۀ خُردی است از قدر ششم، آن داخل مرصوده نیست...» (فصول الطّبری)

تصویر صورت فلکی ذات الکرسی از نسخه خطی صورالکواکب عبدالرحمان صوفی

ذات­ الکُرسی به روایت اساطیرـ «کاسیوپیا» (Cassiopeia)، زن «سفه ­ئوس» (Cepheus)، پادشاه اتیوپی بود که با دخترش، «آندرومدا» (Andromeda)، به زیبایی­ شان بسیار می­ بالیدند. خدایان از این کار آنها خوششان نیامد و غولی به­نام «سِتوس» (Cetus) را برای ویرانی کشور فرستادند. به جهت نجات اتیوپی باید آندرومدا را برای ستوس قربانی می­ کردند، اما «پِرسِئوس» (Perseus) به کمکشان می­ آید و با نشان دادن سر «مِدوزا» (Medusa)، ستوس را به سنگ تبدیل می­ کند. پیش از آن، شاه و ملکه قول داده بودند که در صورت نجات دخترشان، او را به ازدواج پرسئوس درآورند. امّا بدقولی کردند و در نتیجه، پرسئوس، همه را سنگ نموده و در آسمان قرار داد.

ذات ­الکُرسی به روایت منجّمین ـ این صورت فلکی، ستارگان درخشان زیادی ندارد، اما در شرایط مناسب می­ توان 52 ستارۀ آن را با چشم غیرمسلّح مشاهده کرد. این صورت فلکی را در تمام فصول سال، می­ توان در نزدیکی دبّ اکبر و دبّ اصغر مشاهده کرد که به شکل M یا W و با فاصله­ ای در اطراف ستارۀ قطبی گردش می­ کند. کهکشان راه شیری از میان ذات­ الکرسی می­ گذرد و از این­ رو، ناحیۀ بسیار پُرستاره­ ای است. ذات­ الکرسی در سال 1572میلادی، تاریخ ­ساز شد. در 11 نوامبر آن سال، به ناگاه ستارۀ «نو» (ν) در این صورت ظاهر شد و به ­قدری روشن بود که در روز هم دیده می­ شد. تیکو براهه (1546-1601م.)، منجّم دانمارکی، به مطالعۀ دقیق آن پرداخت و جزئیات ماجرای آن را ثبت کرد. ستارۀ «رو» (ρ) که در کنار «کف» (: دست) (β) قرار دارد، حدود 1500سال نوری با ما فاصله داشته و قدر آن 5 بوده و قدرت نورزایی آن حدود 100،000برابر خورشید است. اجرام صورت ذات ­الکرسی عبارتند از: خوشه ­های باز M52، M103، C8، C10، C13، NGC225 و NGC7789، کهکشان­ های بیضی­ شکل C17، C18 و سحابی C11 (حباب).

​

​