مُمسِک الأعِنَّه
مُمسِک الأعِنَّه به روایت فصول الطّبری ـ «در بیان صورت ممسک العنان است. پیشینیان صورت مردی تخیّل کرده اند که بر دو پای خود ایستاده در شمال صورت ثور، سر او به سمت شمال و پای های او به سمت جنوب و کواکب مرصودۀ این صورت سیزده است و کیفیت تعیین و شماره این است که در سمت مشرق و شمال کوکب عیّوق که در مفردات معلوم شد به دوری چهار ذرع تخمیناً دوستارۀ نزدیک به هم به نظر می آید که فاصلۀ میان ایشان به قدر یک وجب قدری بیشتر می شود، آنکه جنوبی است و از قدر چهارم، آن کوکب اوّل است و آنکه شمالی است و از قدر پنجم، آن کوکب دوّم است و این هر دو کوکب در موضع سر این صورت اند و در شمال این دو کوکب تا جدی و از طرف مشرق تا کواکب رأس دبّ الأکبر و در سمت مغرب تا کواکب قیقاوس درین بقعه از آسمان ستاره ها بسیار است از اصغر قدر چهارم و از قدر پنجم و از قدر ششم هیچ کدام مرصوده نیستند و کسی هم تخیّل صورتی در آنها نکرده است، اگر بعدها کسی بیاید بعضی از آنها را به رصد معلوم نماید و تخیّل صورتی در آنها کند دور نیست و کوکب سیُّم، کوکب عیّوق است که کوکب درشت روشن است که در شمال ثریّا است و از اوسط قدر اوّل است و دور نیست که او را از اعظم قدر اوّل بدانیم...» (فصول الطّبری)
تصویر صورت فلکی ممسک الأعنّه از نسخه خطی صورالکواکب عبدالرحمان صوفی
مُمسِک الأعِنَّه به روایت اساطیر ـ در افسانه های یونانی آمده است که «اِریکتونیوس» (Erichthonius)، پسر «هفایستوس» (Hephaistos) یا به قول رومیان «وُلکان» (Vulcan)، خدای آتش و آهنگری، که به طور مادرزاد لَنگ بود، تصادفاً روزی گردونۀ چهاراسبه را اختراع کرد. او که بعدها پادشاه آتن شد، نام خود را به این صورت فلکی داده است.
مُمسِک الأعِنَّه به روایت منجّمین ـ تنها ویژگی مشترک «عیّوق» و «خورشید»، رنگ زرد آنهاست. عیّوق، غول و خورشید کوتولۀ زرد است. همچنین عیّوق از دو ستاره تشکیل شده که هر 104روز یکبار به دور یکدیگر می گردند. دوقلوهای عیّوق دارای جزء سوّمی هم هستند که آن هم از دو کوتولۀ سرخ تشکیل شده و حدود یک ماه نوری از آنها فاصله دارد و در واقع عیّوق یک منظومۀ چهارستاره ای است. در کنار عیّوق، ستارۀ «المَعاذ» (ε) قرار دارد که از غـول های بزرگ سفـیدرنگ آسمان است و هر 27سال یکبار در پـناه سایه ای قرار می گیرد و حـدود یک سال بعد دوباره به تدریج ظاهر می شود. اخترشناسان معتقدند که این ستاره، دارای ستارۀ همراهی است که ضمن گردش انتقالی خود، هر 27سال یکبار آن را کسوف می کند و از این رو «المَعاذ» (پناه گیرنده) نامیده شده است. کهکشان راه شیری از این صورت می گذرد و بدین جهت پُرستاره است و در شرایط مساعد، 50 ستارۀ آن با چشم غیرمسلّح دیده می شوند. اجرام صورت ممسک الاعنّه عبارتند از: خوشه های باز NGC1857، NGC1893، M36، M37، M38 و سحابی C31 (ستارۀ شعله ور).