عقاب (صورت فلکی)
العُقاب به روایت فصول الطّبری ـ «در بیان صورت عقاب که آن را به لغت یونان آطوس و به لغت عربی نسرطائر می گویند. کرکسی را ماند، روی او سوی مشرق و دُم او سوی مغرب در میان مجرّه و عوام سه کوکب روشن از او را شاهین ترازو گویند، کواکب مرصودۀ این صورت پانزده است، نُه کواکب داخل صورت و شش کواکب خارج صورت است. در سمت مشرق مایل به شمال آن کوکب جنوبی از آن سه کوکب که عوام آن را شاهین ترازو گویند، کوکب خُردی است از اوسط قدر ششم، آن کوکب اوّل است و بر سر این صورت واقع است و آن کوکب جنوبی از آن سه کوکب مشهور که از اصغر قدر سیُّم است، آن کوکب دوّم است و بر گردن این صورت است و کوکب بزرگ روشن وسطی است که آن را از اعظم قدر دوّم دانسته اند لیکن دور نیست که او را از اصغر قدر اوّل بدانیم در مابین دو منکب این صورت است ...» (فصول الطّبری)
تصویر صورت فلکی عقاب از کتاب صورالکواکب عبدالرحمان صوفی
العُقاب به روایت اساطیرـ میگویند زئوس، خدای خدایان، به شکل عقاب سیاهی درآمد تا «گانی مید» (Ganymede) را آورده و او را ساقی خدایان کند. از آن پس، به یاد آن واقعۀ خوش، این صورت فلکی را که شبیه پرندهای در حال پرواز است، «عقاب» نام نهادند. اما اعراب، آن را به گونه ای دیگر دیده و «نسرالطائر» (کرکس پروازکننده) نامیدند.
العُقاب به روایت منجّمین ـ تاریخ شناسایی آن به دوران بابِل می رسد. در شرایط مناسب، 47 ستارۀ آن با چشم غیرمسلّح دیده می شوند. روشن ترین ستارۀ آن «الطائر» (α)، همراه با «نسر واقع» و «ذنب»، یکی از سه جزء تشکیل دهندۀ مثلث تابستانی است. «الطائر» به دلیل داشتن حرکت وضعی سریع (شش روز و نیم) تقریباً به شکل تخم مرغ درآمده است، یعنی قطر ناحیۀ استوایی آن در حدود 2 برابر قطر قطب هایش است. «الطائر» همچنین ستارۀ همراهی با روشنایی 5/9 و درجۀ جدایی ˝165دارد. عقاب، از نظر داشتن اجرام آسمانی بسیار فقیر است. اما گفتنی است که در این صورت فلکی، نواَختری به نام «عقاب» وجود دارد که می توان آن را درخشان ترین از نوع خود دانست که در عصر جدید دیده شده است. محل آن نزدیک ستارۀ θ بوده که در تاریخ هشتم ژوئن 1918میلادی (18خرداد 1297شمسی) انفجار آن مشاهده گردید. یک روز بعد، قدر آن به 1/1- رسید و به تدریج کاهش یافت تا در فروردین 1298شمسی از دید چشم غیرمسلّح پنهان گردید. فاصلۀ این نواَختر با ما حدود 1200سال نوری است. جرم جالب دیگر، ستارۀ «مهاجر» (ρ) است که با سرعتی در حدود 06/0 ثانیه کمان در سال، به سمت شمال در حرکت است و در آینده باید از اجزاء «دلفین» به حساب آورده شود.