طرح پایش و اقدامات حفاظتی ادواری مجموعه فرش و گلیم موزه ملک اجرا شد

​محسن حق‌گو با اشاره به اهمیت و ضرورت اجرای این طرح اظهار کرد: طرح پایش، یکی از نکات کلیدی و نجات‌دهنده در حفظ و نگهداری از آثار تاریخی به‌ویژه آثار حساسی همچون فرش و انواع دست‌بافته‌ها است که با توجه به مواد آلی به کار رفته در آن‌ها نسبت به فرآیندهای فرسایش و تهدیدات بیولوژیک آسیب‌پذیری بیشتری دارند و نیازمند مراقبت و توجه ویژه هستند.

وی گفت: پایش دائم و اقدامات ادواری در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند هدف‌های اصلی در این راستا را تأمین کرده و به آن‌ها جهت دهد.

حق‌گو تصریح کرد: تمام تلاش ما در کتابخانه و موزه ملی ملک نیز بر این است تا با رعایت تمامی استانداردها و پایبندی به فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده و یا در صورت لزوم انجام اقدامات اضطراری و فوری، عملکردی تأثیرگذار در زمینه حفظ و نگهداری از آثار و گنجینه‌های ارزشمند مجموعه گرانسنگ ملک داشته باشیم.

وی با تأکید بر اینکه آثار کتابخانه و موزه ملی ملک یادگارهای کم‌نظیر و بی‌بدیلی از فرهنگ و هنر این مرز و بوم هستند، گفت: گنجینه‌های این مجموعه با نیت پاک و متعالی حاج حسین ‌آقا ملک گرد آمده و بر آستان مقدس حضرت رضا(ع) وقف شده است.

وی افزود: پس از درگذشت این واقف بزرگ نیز این گنجینه توسط دیگر فرهنگ‌دوستان و نیک‌اندیشان غنا و کمال بیشتری یافته است که بی‌شک، این موضوع نیز بر اهمیت و حساسیت وظایف ما در حفظ، نگهداری و معرفی آن‌ها افزوده است.

اهداف طرح

رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک در ادامه درباره اهداف اجرای این طرح، بیان کرد: سامان‌دهی دست‌بافته‌های موجود در مخازن و فرش‌های در معرض نمایش در سالن‌های موزه و اقدامات حفاظتی پیشگیرانه در مورد فرش‌ها و گلیم‌ها، از جمله اهداف اجرای طرح ساماندهی بود.

وی افزود: از دیگر اهداف اجرای این طرح می‌توان به شناسایی آثار با آسیب‌های بیولوژیک فعال(در صورت وجود)، تکمیل کردن شناسنامه فن‌شناسی و آسیب‌شناسی آثار، تهیه آمار و اولویت‌بندی مرمت آثار در صورت لزوم و چیدمان ترتیبی آثار با لیبل‌های مشخص برای دسترسی آسان‌ اشاره کرد. تمامی این موارد با حضور و نظارت کارشناسان مجرب مجموعه در این حوزه عملیاتی شد.

انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی

زهرا نیکویی، کارشناس حفاظت آثار کتابخانه و موزه ملی ملک نیز درباره اقدامات حفاظتی و مرمتی در اجرای این طرح، گفت: دراین‌راستا، مواردی همچون بازبینی، هوادهی، گردگیری در هوای آزاد، بررسی آسیب‌شناسی آثار جهت اطمینان از عدم وجود عوامل آسیب بالقوه و بالفعل، غبارروبی مکانیکی و مکشی و بخارشویی برای حذف احتمالی لارو حشرات به‌ویژه در میان درزها و محل‌های دوخت، انجام شد.

وی افزود: همچنین می‌توان به انجام اقداماتی نظیر اجرای محلول ضد بید کاملاً گیاهی در دو سطح رو و پشت فرش، اجرای ساپورت و کاورهای حفاظتی آغشته به مواد ضد بید، لول کردن آثار و اجرای پوشش نهایی با لفاف‌های پلی‌پروپیلن، ضدعفونی و نظافت قفسه‌های نگهداری، انتقال به مخازن و استانداردسازی وضعیت نگهداری و نصب لیبل‌های مصور و مقاوم بر روی آثار، اشاره کرد.

انجام اقدامات مستندنگاری

در ادامه محمدعلی بدری، کارشناس اطلاعات فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک، درخصوص مستندنگاری و ساماندهی آرشیو این مجموعه در راستای اجرای این طرح، اظهار کرد: تهیه چک لیست‌های اولیه بر اساس سوابق، شناسنامه‌ها و اطلاعات پایگاه داده، کنترل اطلاعات آثار با موجودی مخازن، اندازه‌گیری مجدد، شماره‌گذاری و تهیه فهرست دقیق آثار، منتخبی از اقدامات در این حوزه بود.

وی افزود: همچنین می‌توان به اقدامات دیگری همچون عکاسی از گلیم‌های فاقد تصویر (چهار قطعه)، تکمیل اطلاعات اولیه فرش‌ها، طراحی تگ‌های ویژه و مقاوم برای بازشناسی آثار، تکمیل اطلاعات آثار فاقد داده‌های پیشین و اصلاح اطلاعات پیشین یا ورود اطلاعات و ثبت آثار جدید در بانک آثار، اشاره کرد.

گفتنی است، با توجه به اقدامات صورت گرفته در این دوره و کنترل‌ها و بازبینی‌ها و نظافت ادواری کوتاه‌مدت، برنامه جامع کنترل آفات و تأمین شرایط محیطی استاندارد برای نگهداری آثار، اجرای طرح جامع پایش و اقدامات حفاظتی بلندمدت مجموعه فرش و گلیم موزه ملک در پنج سال آینده یعنی در سال 1408، انجام خواهد شد.