هاینس فیشر: گردآوری گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک، تنها از عهده یک دولت برمی‌آید

​بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی ایران، میزبان رییس‌جمهور اتریش و همسر و همراهان‌اش

هاینس فیشر: گردآوری گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک، تنها از عهده یک دولت برمی‌آید

هاینتس فیشر، رییس‌جمهور اتریش به همراه همسرش مارگیت فیشر، تعدادی از مدیران موزه‌های برتر و چند تن از وزیران کابینه آن کشور و نیز چندین خبرنگار اتریشی، چهارشنبه ۱۸ شهریورماه از موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک به عنوان بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی ایران بازدید کردند. آن‌ها در این بازدید، ۳ هزار سال فرهنگ و تمدن ایران و اسلام را نظاره‌گر شدند.

به گزارش روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، رییس‌جمهور اتریش که همراه هیات بلندپایه اتریشی به دعوت رسمی رییس‌جمهوری ایران به این سرزمین کهن سفر کرده است، پس آگاهی از اقدامات حاج حسین آقا ملک در گردآوری گنجینه‌ای از نسخه‌های خطی و آثار گوناگون موزه‌ای متعلق به هزاره‌ها و سده‌های گذشته تاریخ ایران، این کار بزرگ وی را دستاوردی سترگ برشمرد که انجام آن تنها از عهده دولت‌ها و حکومت‌ها برمی‌آید.

هاینتس فیشر خاطرنشان کرد: «کاری که آقای ملک انجام داده است، در طول تاریخ جهان، از جمله اقداماتی است که دولت‌ها بدان روی می‌آوردند. این که یک شخص در تاریخ معاصر ایران توانسته است چنین مجموعه‌ای گردآورد، نشانه‌ای روشن از حضور انسان‌های بزرگ در سراسر جهان است».

وی همچنین با توصیف معماری اسلامی ساختمان کتابخانه و موزه ملی ملک، هنگامی که توضیحات میزبان درباره تعلق این مجموعه به آستان قدس رضوی، به عنوان یک نهاد بزرگ مذهبی را شنید، اعلام کرد که علاقه و اشتیاق این نهاد مذهبی به نگهداری شایسته و توسعه چنین گنجینه فرهنگی در ایران، از خوش‌فکری متولیان آن نهاد نشان دارد.

این هیات اتریشی در این برنامه رسمی فرهنگی، از نمایشگاه‌های دایمی سکه، کتابت و نگارگری، آثار لاکی، خاندان غفاری و کمال‌الملک، تک اثر، سالن آثار اهدایی بانو عزت‌ملک ملک و تالار حاج حسین آقا ملک بازدید کردند.

پیشینه و شکوه نهفته در این آثار و اشیای تاریخی، نگاه‌ و سخن ستایش‌گر میهمانان اتریشی، به ویژه رییس‌جمهور را به همراه داشت که با نگاه‌هایی تحسین‌آمیز در کنار هر اثر، درباره ماهیت و تکنیک‌های هنری آن می‌پرسیدند.

هاینتس فیشر در سرسرای ورودی نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران، چیدمان «سرو دوست» را که مجموعه‌ای نمادین از چیدمان کتاب به شکل سرو بود، ایده‌ای جذاب دانست. به گفته وی ساختن چنین اثر هنری از کتاب‌های بازیافتی و دور ریختنی، اندیشه‌ای جالب در بازتعریف کتاب، حتی پس از استفاده معمول آن به شمار می‌آید.

وی همچنین در هنگام تماشای اتاق شیشه‌ای و مجسمه حاج حسین ملک، از کتابت برخی نسخه‌ها به خط خود واقف این گنجینه شگفت‌زده شد. کتاب‌های یادشده، در واقع نسخه‌هایی‌اند که حاج حسین آقا ملک در زمان زندگی خویش در پی خرید آن‌ها بوده اما صاحبان‌شان به دلایل گوناگون آن‌ها را نمی‌فروختند؛ وی بدین‌ترتیب با اجازه آن‌ها از روی نسخه‌های یادشده استنساخ می‌کرد تا با قراردادن آن‌ها در کتابخانه ملی خویش، دست‌کم زمینه آگاهی پژوهشگران از آن‌ها را فراهم آورد؛ موضوعی که از نظر رییس جمهور اتریش، همسر و همراهان فرهنگی وی، پدیده‌ای جالب توجه به شمار آمد.

رییس جمهور اتریش همچنین در بازدید از سالن قلمدان‌ها و دیگر آثار لاکی، هنگامی که دریافت، واژه «پاپیه‌ماشه» به عنوان یک عبارت لاتین و به معنای کاغذ فشرده در فرهنگ ایرانی و در منظومه هنری این سرزمین رواج دارد، با شگفتی بسیار تاکید کرد واژه «پاپیه‌ماشه» ریشه‌ای فرانسوی و آلمانی دارد و جالب است که در ایران به این معنا و در ساخت آثار لاکی به کار می‌رود.

آشنایی دوباره با ابوعلی سینا، پزشک نامدار ایرانی

نمایشگاه «سراچه تن» که درباره کالبدشناسی در تاریخ ایران است، در ادامه این بازدید، میزبان رییس جمهور اتریش و همراه وی بود. در این بازدید که با عکس‌های یادگاری مشتاقانه هاینتس فیشر و همسرش با چیدمان این نمایشگاه همراه بود، وی علاقه‌مندی و نیز آگاهی اولیه خود را از پزشک بزرگ ایرانی، ابوعلی سینا ابراز کرد.

سالن سکه‌ها یکی دیگر از بخش‌هایی بود که با اشتیاقی فراوان مورد توجه رییس‌جمهور اتریش و همراهان قرار گرفت؛ بیش‌تر از آن‌رو که دریافت نخستین سکه‌های ضرب شده در دنیای باستان، سکه‌های لیدی و اژین، در ایران و در کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری می‌شود. وی در این بخش نقشه‌های ایران در دوره‌های مختلف را با نگاهی دقیق و موشکافانه بررسی کرد.

بازدید از سالن تک‌اثر و نمایشگاه دایمی کمال‌الملک و خاندان غفاری جزو آخرین مکان‌هایی بود که در بازدید هیات بلندپایه اتریشی مورد توجه قرار گرفت. رییس‌جمهور اتریش در کنار مجسمه کمال‌الملک، با تحسین این اثر و نیز تابلوهای نقاشی هنرمند ایرانی، چندین عکس یادگاری با مجسمه گرفت و اظهار کرد که نمونه این‌گونه مجسمه‌ها در موزه مشاهیر «مادام توسو» در اروپا موجود است.

هاینتس فیشر و همسر و همراهان‌اش در پایان این بازدید، با ابراز رضایت از این بازدید فرهنگی، اعلام امیدواری کردند که روابط فرهنگی دو کشور ایران و اتریش به ویژه در زمینه‌های فرهنگی و تمدنی گسترش‌ یابد.

موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، از موقوفات ماندگار حاج حسین آقا ملک است که در قلب فرهنگی- تاریخی تهران (محوطه تاریخی باغ ملی) قرار دارد و روزانه میزبان ده‌ها نفر از صاحبان علم و اندیشه و دوستداران کتاب‌های خطی و چاپی و آثار موزه‌ای است.

کتابخانه ملی ملک با داشتن ۱۹ هزار عنوان نسخه نفیس خطی، یکی از شش مجموعه بزرگ نسخه‌های خطی در ایران در کنار کتابخانه‌های ملی، آستان قدس رضوی، مجلس شورای اسلامی، آیت‌الله مرعشی نجفی و دانشگاه تهران به شمار می‌آید. امتیاز کتابخانه ملی ملک در این میان، به ارزش هنری و محتوایی نسخه‌ها و کتاب‌ها است که با حساسیت و تیزبینی حاج حسین‌آقا ملک برگزیده و گلچین شده است.

گشت‌وگذاری سه هزار ساله در تاریخ ایران

موزه ملی ملک، گنجینه‌ای از آثار و اشیای ارزشمند تاریخی از۳ هزار سال پیش بدین‌سو را در نمایشگاه‌های دایمی گوناگون خود جای داده است. آثار تاریخی کتابخانه و موزه ملی ملک اکنون در ۷ تالار همیشگی و یک تالار نمایشگاه‌های ادواری به نمایش درآمده‌اند. نمایشگاه‌های دائمی سکه، کتابت و نگارگری، آثار لاکی، خاندان غفاری و کمال‌الملک، تک اثر، سالن آثار اهدایی بانو عزت‌ملک ملک و تالار حاج حسین آقا ملک، فضاهای نمایشگاهی کتابخانه و موزه ملی ملک به شمار می‌آیند.

کتابخانه و موزه ملی ملک، در محوطه تاریخی باغ ملی تهران به نشانی «میدان امام خمینی، سردر میدان مشق، خیابان ملل متحد» جای دارد. این گنجینه هر روز به جز جمعه‌ها و تعطیلات رسمی از ساعت ۸:۱۵ تا ۱۶:۴۵ (پنج‌شنبه‌ها تا ساعت ۱۵:۴۵ ) به پژوهشگران و گردشگران خدمات فرهنگی ارایه می‌کند.