اطلاع (روزنامه)

​اطلاع

یکی از روزنامه‌هایی که در زمان ناصرالدین‌شاه تأسیس شده و مدتی انتشار یافته روزنامه اطلاع است. انتشار این روزنامه و سایر روزنامه‌های نیم رسمی دولتی که در زمان شاه مذکور منتشر می‌شده به عهده وزارت انطباعات و بنابراین وزیر انطباعات وقت مدیر روزنامه نیز بوده منتها اداره مخصوصی در وزارت انطباعات به نام اداره روزنامه‌جات دولتی بوده که اعضای آن عبارت از نویسندگان و مترجمین و نقاشان و مباشرین مطابع دولتی بوده‌اند. انتشار روزنامه اطلاع مصادف با وزارت انطباعات محمدحسن خان صنیع‌الدوله بوده و چون در همین تاریخ [...] روزنامه نیم رسمی دیگری به نام ایران نیز منتشر می‌شده لذا صنیع‌الدوله مدیر دو روزنامه اطلاع و ایران به شمار می‌رفته است.[1]

شماره اول روزنامه اطلاع روز دوشنبه ۲۷ ربیع‌الثانی ۱۲۹۸ ق مطابق ۲۸ مارس ۱۸۸۱ م در چهار صفحه [...] با خط نسخ و با چاپ سنگی در مطبعه دولتی طبع و منتشر شده. این روزنامه برای کسانی که روزنامه ایران را آبونه بوده مجانی داده می‌شده [...]. تأسیس و انتشار روزنامه اطلاع، بااینکه در آن موقع روزنامه ایران مرتباً هفته [ای] سه شماره منتشر می‌شده، به‌منظور آشنا ساختن ایرانیان با اوضاع سایر کشورهای جهان بوده [...].[2]

مطالب شماره‌های نخستین این نشریه و پس‌ازآن، عمدتاً ترجمه تلگرام‌های رسیده و مطبوعات خارجی است و این نشریه بیشتر دربردارنده خبرهای سایر دول است.[3] [...] نشریه اطلاع از نمره چهارم دوشنبه هجدهم جمادی‌الاول سنه ۱۲۹۸ ق در چهار صفحه [...] در سه ستون منتشر شد.[4] [...] ۳۹۰ شماره نخست اطلاع که به مدیریت محمدحسن خان اعتمادالسلطنه طبع و نشر شده است را چندی با چاپ سنگی و چندی با چاپ حروفی عرضه کرده‌اند.[5] [...] در شماره ۳۹۳ شنبه سه ذی‌حجه ۱۳۱۳ ق خبر مرگ ناصرالدین‌شاه را درج کرده‌اند.[6]

حفظ خوانندگان نشریه مخصوصاً مشترکان که از آن‌ها به‌عنوان صاحبان روزنامه یادکرده‌اند یکی از دل‌مشغولی‌های گردانندگان اطلاع بوده و به نظم در توزیع این نشریه بسیار اهمیت می‌داده‌اند.[7]

از هدف‌های نشر اطلاع ارتباط‌گیری و پاسخگویی به نشریات چاپ خارج از کشور بوده که هرگاه موفق شده‌اند به تمجید متقابل از یکدیگر پرداخته‌اند و هرگاه موجباتی برای قطع این ارتباط فراهم آمده به جنگ قلمی و ناسزاگویی پرداخته‌شده است . از دیگر اهداف انتشار اطلاع چاپ و نشر آفرینش‌های فکری دانشمندان مملکت بوده تا آنان جذب نشریه‌های فارسی‌زبان چاپ خارج از کشور نشوند و افکار و خیالات مفیده خود را برای اطلاع بفرستند. اما گویا آن‌گونه که گردانندگان این نشریه در ابتدای کار تصور می‌کرده‌اند این فراخوانی با اقبال مواجه نشده است.[8]

واژگان کلیدی: روزنامه اطلاع، قاجاریه، ناصرالدین‌شاه

[1]- صدرهاشمی، محمد. تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: انتشارات کمال، ۱۳۶۳، ج ۱، ص ۱۹۴

[2] - همان، ص ۱۹۴

[3] - قاسمی، سیدفرید. سرگذشت مطبوعات ایران: روزگار محمدشاه و ناصرالدین‌شاه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، ۱۳۸۰، ج ۲، ص ۱۶۴۰

[4] - همان، ۱۶۴۱

[5] - همان، ص ۱۶۴۳

[6] - همان، ص ۱۷۰۲

[7] - همان، ص ۱۶۴۸

[8] - همان، ص ۱۶۴۹