ملتی(روزنامه)

​ملتی

روزنامه ملتی در تهران با چاپ سنگی در تحت اداره علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه تأسیس و به‌طور ماهانه در سال ۱۲۸۳ق منتشر شده است. این روزنامه ابتدا یعنی شماره اول آن‌که در تاریخ پانزده محرم ۱۲۸۳ق منتشر شده به اسم روزنامه ملت سنیه ایران انتشار یافته و بعد منقطع گردیده و پس از دو ماه باز به همان عنوان در تاریخ جمعه چهاردهم ربیع‌الاول ۱۲۸۳ق منتشر گردیده و از شماره سوم به اسم روزنامه ملتی موسوم گردیده و جمعاً از این روزنامه به غیر از شماره اول که مورخ پانزده محرم می‌باشد، ۳۴ نمره از آن نشر شده و آخرین شماره آن در تاریخ یوم جمعه بیستم شهر جمادی‌الآخر ۱۲۸۷ق منتشر گردیده [...] و در مطبعه سنگی دارالخلافه ناصره در کارخانه دارالانطباع دولتی در مدرسه مبارکه دارالفنون طبع شده است. عده صفحات روزنامه از ۵ تا ۷ به قطع ۲۲ در ۳۴ سانتیمتر می‌باشد و هر صفحه آن مشتمل بر ۲۵ سطر به خط نستعلیق ریز است. سرلوحه روزنامه عبارت از دورنمای مسجد شاه تهران است که در زیر آن مسجد شاه نوشته شده و این سرلوحه در تمام سی و چهار نمره موجود است.[1]

هدف از انتشار روزنامه ملتی، [...] این بود که این روزنامه منعکس کنندهُ اندیشه‌ها و عقاید مختلف مردم باشد. [...] شاید بی‌سوادی گسترده، فقر، نبود فرهنگ روزنامه‌خوانی و روزنامه‌نویسی، بافت فرهنگی و ... موجب شده این روزنامه از هدف اصلی خود دور شود، شاید طبع بوالهوس ناصرالدین‌شاه و یا ملاحظه دربار مانع از آن شده است که ملت آنچه را که در دل دارد، در این روزنامه بیان کند.[2] مندرجات روزنامه ملتی اغلب مربوط به شرح حال شعرای قدیم و جدید ایران و در بعضی از نمرات آن آگاهی مختصری از وقایع دربار در آن درج شده [است] [...].[3]

مدیر و سردبیر روزنامهُ ملتی علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه وزیر وقت علوم بوده است. همکاران وی در انتشار این روزنامه عبارت بوده‌اند از: حکیم سامانی، میرزا علی‌خان (صفاءالسلطنه نائینی)، مرتضی ‌قلی‌خان (پسر میرزا علی محمدخان نظام الدوله)، معتمدالدوله، محسن میرزا میرآخور، محمدحسن[...]، حکیم‌الممالک، میرزا محرم یزدی، مویدالدوله و عمادالدوله.[4] در هر حال گردانندگان این روزنامه در آن روزگار نظرات گوناگون را دربارهُ این روزنامه دریافت کرده‌اند که مفصل‌ترین آن‌ها انتقاد آخوندزاده است. میرزا فتحعلی آخوندزاده (مقیم تفلیس) پس از دریافت نمرهُ اول [...] روزنامهُ ملت سنیه ایران در ۱۸ رمضان ۱۲۸۳ق رسالهُ انتقادی خود را با عنوان قریتیکا در ۴۸ صفحه نوشت و برای منشی روزنامه ارسال داشت.[5] در این انتقاد نامه آخوندزاده به روزنامه دو ایراد گرفته است: یکی به سرلوحهُ روزنامه و دو دیگر به نگارش شرح حال و نمونهُ آثار میرزا محمد علی‌خان اصفهانی سروش.[6]

[...] اواخر سال ۱۲۸۷ق با تشکیل اداره روزنامه‌جات دولت علیه و دارالطباعهُ ممالک محروسه و دارالترجمه دولتی به ریاست محمدحسن [...] روزنامه دولتی، روزنامه ملتی و روزنامه‌های علمی عملاً تعطیل شدند.[7] به هر صورت یا دربار ناصری درک کرده بود انتشار نشریات علمی و ادبی موجب رشد و آگاهی‌های مشترکان روزنامه و سپس جامعه خواهد شد و در شکل‌گیری افکار عمومی تأثیر بسزایی خواهد داشت یا فهم و درک کارگزاران حاکمیت در این حد هم نبوده و طبع بوالهوس ناصرالدین‌شاه سبب تعطیل روزنامه ملتی و دیگر نشریه‌ها شده است.[8]

واژگان کلیدی: روزنامه ملتی، قاجاریه، ناصرالدین‌شاه

[1]- صدرهاشمی، محمد. تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: انتشارات کمال، ۱۳۶۳، ج ۴، صص ۲۳۷ ـ ۲۳۸

[2]-قاسمی، سیدفرید. سرگذشت مطبوعات ایران: روزگار محمدشاه و ناصرالدین‌شاه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، ۱۳۸۰، ج ۲، ص ۱۳۳۳

[3]- صدرهاشمی، محمد. تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: انتشارات کمال، ۱۳۶۳، ج ۴، ص ۲۳۸

[4]- - قاسمی، سیدفرید. سرگذشت مطبوعات ایران: روزگار محمدشاه و ناصرالدین‌شاه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، ۱۳۸۰، ج ۲، ص ۱۳۲۱

[5]- همان، ص ۱۳۳۴

[6]- همان، ص ۱۳۳۵

[7]- همان، ص ۱۳۴۵

[8]- همان، ص ۱۳۴۷