زیره Cuminum cyminum

​

ـ کَمّون، زیرۀ سبز، زیرۀ سفید، کَرابیه، کَراویه، کَرویا، کمون نبطی، قُرُنباء، باسلیقون، ازحمیون، فادرونی، تَقرِد، تَقِرَه.

ـ نام انگلیسی: cumin, cummin, cumin plant

ـ تیرۀ Umbelliferae (تیرۀ چتریان)

ـ این جنس در ایران یک­گونه گیاه علفی یک­ساله دارد که معمولاً در مناطق مختلف ایران کاشته می­شود و ارزش دارویی دارد.

ـ «ابن­یمین فَریومَدی» (ف: 765 ق.) گوید:

جان به نزد تو فرستادمی از شـوق ولیک

هیچ­کس زیـره سوی خطّـۀ کرمان نبرد

ـ دیسقوریدس «کومینون» می­نامد. به رومی «قومینون»، به سُریانی «کَمّونا» و به هندی «جیره»نامیده می­شود. زیرۀ دشتی به رومی «قافنیس» و «قافنون» و به سُریانی «کَمّونا ددَبرا»؛ زیرۀ هندی را جالینوس «اَمَراطیون»، به رومی «اِسطَبخیس» و «اِسطَفیقوس» و به سُریانی «کَمّونا هندویا» و به فارسی «زیرۀ هندوی» می­نامند. دیسقوریدس زیرۀ کرمانی را «باسلیقون» می­نامد (الصّیدنه). گرم­کننده، لطیف­کننده، بادشکن و خشک­کننده است و قابض اعضای سر می­باشد. عصارۀ آن برای درمان بیماری­های چشم و خون­دماغ مفید است (مخزن­الأدویه). درجۀ دوّم گرم و سیّوم خشک است. چنانچه صورت را با آب آن بشویند، زیبا می­شود. خوردنش رنگ و رو را صفا می­دهد؛ اما مصرف زیاده از حدّ آن رنگ زردی به دنبال دارد. اگر زیره را بسایند و با سرکه مخلوط کنند و ببویند، خون­دماغ قطع می­شود (مبانی طب سنّتی). میوه­ها محتوی 3 تا 7 درصد اسانس روغنی هستند که شامل کارون و لیمونن است. هم­چنین این گیاه محتوی آلبومین­ها، نشاسته، قند، تانن­ها و روغن است. آنها فعّالیت جهاز هاضمه را تحریک نموده، تشنّجات عضلات صاف را کاهش داده و از تشکیل گاز معده جلوگیری می­کنند. این میوه­ها میکرواُرگانیسم­های مضرّ را دفع نموده و از ازدیاد انگل­های روده­ای جلوگیری می­کنند (گیاهان دارویی).