طرخون

​

ـ تَرخون، تَلخون، تَرخان، طُرخون، طرخونی، الحَوْدان، ذُعلوق، غَرمانوش، رُعلول.

ـ نام انگلیسی: tarragon, estragon, wild dragon

-نام لاتین: Artemisia dracunculus

ـ تیرۀ Compositae (تیرۀ مرکّبیان)

ـ این جنس در ایران 34 گونه گیاه علفی یک­ساله و چندساله دارد که در سراسر ایران پراکنده­اند. گونه­های انحصاری آن در ایران عبارتند از: A.melanolepis و A.kermanensis و دیگر گونه­های آن علاوه بر ایران در قفقاز، سیبری، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، آسیای مرکزی، ارمنستان، آناتولی، عراق، هیمالیا، تبت و اروپا نیز می­رویند. پراکندگی جغرافیایی این گیاه به­وسعت ایران بوده و از دشت­های پست ساحلی تا ارتفاعات کوهستانی را پوشش می­دهد. گونۀ A.siberi باارزش­ترین گونه برای تغذیۀ دام و نیز از گیاهان بردبار مناطق بیابانی و نیمه­بیابانی ایران است.

ـ جالینوس «هوبلوس» می­نامد. به بلخی «غَرمانوش» نامیده می­شود (الصّیدنه). نباتی­است معروف در بلاد ایران خصوص در فارس و در شیراز کثیرالوجود. بَرّی و بُستانی باشد و نبات آن هم از تخم و هم از قلم شاخ آن به­هم می­رسد و در طعم آن حِدّت و قُبوضَت و عُفوصَت و اندک حلاوتی است و بیخ بَرّی آن عاقِرقَرحا است. بادشکن است و زُدایندۀ خلط­های لزج، بازکنندۀ گرفتگی­های مجاری بدن، تقویت­کنندۀ معده، اشتهاآور و جاذب رطوبت­ها است. خائیدن آن خوشبوکنندۀ دهان و تغییردهندۀ ذائقه است و جهت اصلاح هوای وبایی و طاعون مفید است (مخزن­الأدویه). درجۀ دوّم گرم و خشک است. جویدن و نگاه­داشتن آن در دهان در بهبود زخم و جوش درون دهان نافع است. اشتهای جماع را نابود می­کند (مبانی طب سنّتی). مادۀ مؤثّرۀ اصلی آن نوعی اسانس روغنی است که محتوی استراگل، فلاندرن، موادّ تلخ و تانن­هاست (گیاهان دارویی).