گُل سُرخ Rosa damascene

​

ـ گُل محمّدی، گُل­گلاب، گُل سرخ پارسی، گُل سوری، گُل صدبرگ، گُل صدپَر، سَدفَر، وَرد، وَردا، وَرد جوری، وَرد احمَر، کثیرالوَرَق.

ـ نام انگلیسی: damask rose, Persian rose

ـ تیرۀ Rosaceae (تیرۀ گُل­ سُرخ)

ـ این جنس در ایران 12 گونه گیاه درختچه­ای خودرو دارد. گونه­های R.persica, R.orientalis, R.pulverulenta, R.iberica, R.hemisphaerica, R.boissieri, R.elymaitica علاوه بر ایران در ترکمنستان، افغانستان، آسیای مرکزی، آناتولی، ارمنستان، آذربایجان روسیه، قفقاز، سوریه و لبنان نیز می­رویند. در ضمن فرم و کولیتوارهای بسیار زیادی از این جنس امروزه در مناطق مختلف معتدلۀ و معتدلۀ سرد ایران به­صورت رایج کاشته می­شود. امروزه باغ­های وسیعی از گونۀ R.damascene در مناطق مختلف ایران به­منظور تهیۀ گلاب ایجاد شئه است.

ـ «انوری اَبیوَردی» (ف: 583 ق.) گوید:

باد نوروز سحرگه چو به بُستان بگذشت

گُل­صـدبرگ بُرون جَست ز پیراهن خار

ـ به رومی « ایثوس» و «طَطرَیوغْنون»، به سُریانی « وَردا» و «وَردا د صَیارا» و به فارسی «روسپیچه»، «روسپی­گُل»، «آزادگُل»و «دوروگُل» و به بغداد «جُنبَذ» و «وَردالعَروس» می­نامند. گلاب را به رومی «هیدروسَطون» نامیده­اند (الصّیدنه). تقریباً درجۀ اوّل سرد و خشک است. خوردن دَه درهم از گُل شاداب، اسـهال­آور است. گُل خشکیده قابض­تر و سردتر است. همۀ اجـزای گُل اندام­های درونی را تقـویت می­کند. شستشو با آن بوی بد عـرق را از بین می­برد. سائـیدۀ گُل، زگیل را از بـین می­برد. گُل آب­پَزشده و تخم گل، لثه را محکم و درد گوش را تسکین می­بخشد. موجب عطسه در کسانی که دارای مغز گرم­اند می­شود. مربّای گُل همراه با عسل مقوّی معده است. افشرۀ گُل، شاخه و کاسبرگ آن علاج خون برآوردن است. روغن گُل، التهاب معده را فرو می­نشاند و مسهل است (مبانی طب سنّتی). گُل­ها محتوی اسانس روغنی نیمه­فرّاری هستند که مادۀ اصلی آن ژرانیول است. هم­چنین حاوی تانن­ها، گلوکوزید و موادرنگی هستند. جوشاندۀ آن علیه اسهال کودکان و انگل­های روده­ای انسان و حیوان به­کار می­رود (گیاهان دارویی).