گرامی‌داشت میلاد امام حسین (ع) در کتابخانه و موزه ملی ملک؛ نسخه خطی شرح عبدالعلی بیرجندی بر «تذکره نصیریه» به نمایش درآمد
همزمان با آیین گرامی‌داشت میلاد امام حسین (ع)، نسخه خطی شرح علامه عبدالعلی بیرجندی بر «تذکره نصیریه» اثر «خواجه نصیر‌الدین توسی» به مدت شش ماه، در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در آستانه دید علاقه‌مندان و دوستداران فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی قرار گرفت. به گزارش روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، این آیین فرخنده با حضور «سید‌محمد بهشتی» رییس کمیته ملی موزه‌های ایران، «رضا کوچک‌زاده» پژوهشگر و مولف کتاب «فهرست توصیفی شبیه‌‌نامه‌های خطی کتابخانه و موزه ملی ملک»، «نوشاد رکنی» پژوهشگر میراث فرهنگی، «خسرو شیخی» مدیر امور عمومی و پشتیبانی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، «محسن میرزا‌علی» پرده‌خوان و جمعی از استادان و علاقه‌مندان عرصه هنر و فرهنگ برگزار شد.
«مولانا عبدالعلی بیرجندی» یک حکیم برجسته بود«نوشاد رکنی» پژوهشگر میراث فرهنگی در این مراسم درباره جایگاه «عبدالعلی بیرجندی» ریاضی‌دان و ستاره‌شناس برجسته سده‌های نهم و دهم هجری، با بیان این نکته که میان علم دیروز و امروز تفاوت‌های زیادی وجود دارد، افزود: «علم و دانش، امروز تخصصی‌تر شده است و کسی که در یک زمینه، تخصصی دارد احساس می‌کند نیازی ندارد اطلاعاتی نیز از دیگر علوم داشته باشد. اما در سنت و فرهنگ قدیم، حکیم از تمامی علوم زمان خود در سطح استادانه بهره‌مند بود و از آن‌ها استفاده می‌کرد».
وی خاطرنشان کرد: «ابن سینا فیلسوف برجسته‌ای بود که در علم طب و دیگر علوم نیز سرآمد بود و کتاب‌های بسیاری در زمینه علوم گوناگون تالیف کرده است. «مولانا عبدالعلی بیرجندی» افزون بر ستاره‌شناسی و هیات در علوم دیگر نیز تخصص و تبحر ویژه داشت. وی ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، ادیب و هنرمند بود».
«سید‌محمد بهشتی»: عالی‌ترین مرتبه، کیفیت و معنای عشق، در وجود نازنین سید‌الشهدا (ع) استدر ادامه این آیین، «سید‌محمد بهشتی» رییس کمیته ملی موزه‌های ایران با یادآوری نکته‌هایی درباره پیشینه و زمینه احترام و ارادت ایرانیان به مکان‌های مذهبی و بقاع متبرکه؛ اینگونه سخن را آغاز کرد: « وقتی ما در کشورمان از بقاع متبرکه صحبت می‌کنیم، قدمت این اماکن متبرکه و بقاع تنها به بعد از دوره صفویه و رسمی شدن مذهب شیعه امامیه بازنمی‌گردد بلکه بسیاری از مکان‌های مقدس در دوره‌های تیموری و ایلخانی به وجود آمده‌اند. به عنوان نمونه، حرم مطهر امام رضا (ع) در دوره غزنویان دارای گنبد و بارگاه بود».
«بهشتی» ادامه داد: «هنگامی که تاریخ سرزمینهای اسلامی را مرور می‌کنیم، می‌بینیم بقاع متبرکه بیش‌تر در بخشی از سرزمینهای اسلامی موجود است که یا جزیی از فرهنگ اسلامی یا متاثر از فرهنگ ایرانی بوده‌اند. فرهنگ ایرانی همواره در سراسر تاریخ، پناهگاه بسیاری ادیان و مذاهب بوده است».
وی با مرتبه‌گذاری دین به سه جایگاه شریعت، اخلاق و معنویت عنوان کرد: «از منظر فرهنگ ایرانی اولویت با مرتبه معنویت، اخلاق و سپس شریعت بوده است، البته نه این که ایرانیان شریعت را رعایت نمی‌کردند بلکه جنبه‌های دیگری در فرهنگ ما حتی از پیش از اسلام بر شریعت اولویت داشته‌اند».
رییس کمیته ملی موزه‌های ایران با بیان این که فرهنگ ایرانی، پناهگاه معنویت همه ادیان است، افزود: «ایران همواره در طول تاریخ، شاهد حضور ادیان و اقوام گوناگون و پیامبران و پیروان آن‌ها در دل این دیار بوده است. ایرانی‌ها خود به صفت فرهنگ ایرانی، معنویت اسلام را به‌جا می‌آورند و بنا به این فرهنگ، اهل بیت به مفهوم همه کسانی است که اهلیت معنوی به این بیت معزز و معظم دارند».
«سید‌محمد بهشتی» درباره جایگاه و منزلت اهل بیت و بزرگان دین در فرهنگ ایرانی یادآور شد: «هر یک از بزرگان دین بر هر یک از کیفیت‌های معنوی و روحانی مظهریت دارند. جایگاه سید‌الشهدا (ع) در فرهنگ ایرانی، جایگاه بسیار بالایی است و این جایگاه همواره نزد فرهنگ ایرانی محفوظ بوده است».
وی سخنانش را با یادآوری روایتی قدسی، اینگونه ادامه داد: «خداوند در قیامت بندگان خود را مواخذه می‌کند که چرا به من عشق نورزیدید؟ عده‌ای از بندگان می‌گویند ما طریقه عشق‌ورزی را نمی‌دانستیم! خداوند در جواب این دسته می‌گوید آیا در دنیا به فردی یا چیزی یا مکانی دلبسته نشدید؟ پس می‌دانستید عشق چیست و به من عاشق نشدید!».
سخن پایانی رییس کمیته ملی موزه‌های ایران، معطر به نام مبارک اباعبدالله‌الحسین (ع) بود با یادآوری این جمله که «عالی‌ترین مرتبه، کیفیت و معنای عشق، در وجود مبارک و نازنین سید‌الشهدا (ع) است».
بهره‌ای از گستره پهناور علم «علامه عبدالعلی بیرجندی» در کتابخانه و موزه ملی ملک
نسخه شرح «علامه عبدالعلی بیرجندی» بر «تذکره نصیریه» اثر «خواجه نصیر‌الدین توسی» که به مدت شش ماه، در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در آستانه دید علاقه‌مندان قرار خواهد داشت، مشتمل بر چهار باب با عنوان‌های «فیما یجب تقدیمه، فی هیئت الاجرام‌العلویه، فی هیئت‌الارض و ما یلزمها بحسب اختلاف اوضاع العلویات و فی معرفت مقادیر‌الابعاد و‌الاجرام» است. این اثر «خواجه نصیر‌الدین توسی»، کامل‌ترین نقد بر نجوم بطلمیوسی و تنها الگوی ریاضی جدید حرکات سیارات است که در سده‌های میانه اسلامی نوشته شده است. نسخه‌ای از این شرح به قلم «علامه بیرجندی» در گنجینه نسخه‌های خطی کتابخانه ملی ملک موجود است.
«نظام‌الدین عبدالعلی بیرجندی» ملقب به «فاضل بیرجندی»، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، شارح و از علمای ذوفنون و جامع‌الاطراف نیمه دوم سده نهم و نیمه نخست سده دهم هجری است. وی علم حدیث را نزد «خواجه غیاث‌الدین کاشانی»، فنون ریاضی، هیات و نجوم را از «ملا‌منصور‌بن معین‌الدین کاشانی»، علوم نقلی را از «شیخ‌الاسلام سیف‌الدین احمد تفتازانی» و دیگر علوم را نزد «کمال‌الدین شیخ حسین قونوی» و «مولانا کمال‌الدین مسعود شیروانی» فرا گرفت. از جمله کتاب‌های باارزش وی می‌توان به آثاری همچون «تحفه حاتمیه، الابعاد و الاجرام»، «رساله فی صنعت آلات الرصد»، بیست باب در معرفت تقویم تام» و «رساله در سعد و نحس کواکب» اشاره کرد. این عالم همچنین بر بیش‌تر کتاب‌های هیات و ریاضی، حواشی و تعلیقات به دو زبان فارسی و عربی نوشته است. «عبدالعلی بیرجندی» همچنین نویسنده یکی از قدیمی‌ترین متون علم فلاحت (کشاورزی) با عنوانی که استاد زنده‌یاد ایرج افشار بر آن نهاده یعنی «معرفت فلاحت» است. در این کتاب، افزون بر معرفی گیاهان و روش کاشت و نگهداری آن‌ها، به خواص پزشکی و منافع این گیاهان نیز پرداخته است و همچنین از دانش ستاره‌شناسی خود برای نوشتن فصل‌هایی درباره معرفت هواشناسی و نجوم و کارکرد آن در تهیه تقویم کشاورزی بهره گرفته است.
در آیین گرامی‌داشت میلاد امام حسین علیه‌السلام در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، همچنین از کتاب «فهرست توصیفی شبیه‌‌نامه‌های خطی کتابخانه و موزه ملی ملک» پژوهش و تالیف «رضا کوچک‌زاده» با حضور سید‌محمد بهشتی رونمایی و یک جلد از این اثر به رسم یادبود و تقدیر به وی اهدا شد.
در این مراسم همچنین گزیده کاغذهای ابری ساخته شده 3 استاد برجسته ابری‌ساز- شهریار پیروزرام، محمدحسین قربانی و مهدی سهرابی نصر- در قالب نمایشگاهی به نمایش درآمد که در کارگاهی 3 روزه در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک به هنرجویان و دوستداران فرهنگ و هنر سنتی ایرانی- اسلامی، تکنیک‌ها و روش‌های گوناگون ساخت کاغذ ابری (ابروباد) را آموزش داده بودند. این نمایشگاه تا دو هفته دیگر پابرجا است.
زینت‌بخش بخش پایانی این آیین روحانی، منقبت‌خوانی و پرده‌خوانی استاد «محسن میرزا‌علی» در منقبت سید‌الشهدا (ع) و باب‌الحوائج حضرت ابوالفضل (ع) بود که فضا را از عطر بهشتی اهل بیت پیامبر (ص) معطر ساخت.
