وجود 73 اثر خطی و چاپ سنگی در کتابخانه ملی ملک با موضوع «عطار نیشابوری»

​به گزارش روابط عمومی کتابخانه و موزه ملی ملک، قدیمی‌ترین اثر خطی مرتبط با شیخ عطار(540 – 618 قمری) در گنجینه کتابخانه ملی ملک با قدمت بیش از 600 سال، به مجموعه رساله‌هایی اختصاص دارد که دربردارنده تعدادی از آثار این شاعر بنام نیشابوری اعم از «الهی‌نامه»، «گل و خسرو(خسرونامه)»، «منطق ‌الطیر» و «اسرارنامه»، است.

این نسخه خطی که در سال‌های 808 تا 809 هجری قمری کتابت شده، با شماره ثبت «5974» در کتابخانه ملی ملک، نگهداری می‌شود.

صفحات این اثر، تمام زرین، متن در چهار ستون، هامش(حاشیه‌نویسی) در دو ستون و تمام عنوان‌ها به زر است. کنار هر صفحه نیز یک بوته زر، به چشم می‌خورد. از رنگ‌های گوناگون نیز در کتا‌ب‌آرایی آن، استفاده شده است.

نسخه خطی الهی‌نامه به خط نسخ «عمربن بایزیدبن عمربن شرف‌الدین الهرابیالی» که بر روی کاغذ سمرقندی در سال 834 قمری کتابت و با میشن یشمی صربی، مجلد شده است و مصیبت‌نامه به خط نستعلیق «حسن‌بن سلغربن حاجی حسن الشریف» که در سال 852 قمری نوشته و با میشن سیاه، مجلد شده است، از دیگر آثار این گنجینه است.

همچنین نسخه خطی کلیات عطار نیشابوری به شماره ثبت «5062» که در سال 956 قمری، به خط نستعلیق نوشته شده است، از دیگر آثار ارزشمند این موقوفه فرهنگی، محسوب می‌شود.

وجود یادداشتی از مالک نسخه یعنی حاج حسین آقا ملک، بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک در ابتدای آن، اهمیت این اثر عطار گنجینه ملک را دوچندان کرده و بر اهمیت ادبی و تاریخی آن، افزوده است.

وجود این یادداشت، نشان‌دهنده دقت و توجه واقف مجموعه به خرید آثار دارد. در این نسخه، زنده‌یاد حاج حسین آقا ملک به اوضاع سیاسی اجتماعی ایران در آن زمان، اشاره کرده و انگیزه خود از خرید این اثر را نیز توضیح داده است.

اهمیت آثار خطی

مجموعه نسخه‌های دیگری نیز از آثار این شاعر بزرگ در کتابخانه و موزه ملی ملک به چشم می‌خورد که به‌خط‌های نستعلیق، شکسته نستعلیق و نسخ بر روی کاغذهایی از جنس ترمه، ختایی، دولت‌آبادی، فرنگی، سمرقندی، فستقی و...، در بازه زمانی، قرن 9 تا قرن 13 هجری قمری، کتابت شده است.

دیوان عطار نیشابوری، اسرارنامه، الهی‌نامه، پندنامه، تذکره الاولیاء، منطق الطیر، گل و خسرو، اشترنامه، مختارنامه، مصیبت‌نامه و...، از جمله عناوین آثار عطار نیشابوری موجود در این گنجینه خطی است.

این مجموعه علاوه بر ارزش ادبی، از نظر هنرهای کتاب‌آرایی همچون خوش‌نویسی، تذهیب، جلدسازی و کاغذسازی در دوره‌های مختلف تاریخی در ایران، دارای اهمیت برای اهل علم و هنر به‌ویژه پژوهشگران نسخه‌های خطی است.

معرفی نفایس چاپ سنگی

همچنین در کتابخانه ملی ملک، 8 کتاب چاپ سنگی از آثار عطار وجود دارد که می‌توان از دو کتاب منطق الطیر و مظهر العجائب که به‌ترتیب در سال‌های 1319 و 1323 هجری قمری در تهران به چاپ رسیده است، نام برد.

همچنین کتاب منطق الطیر دیگری که در سال 1313 هجری قمری در بمبئی منتشر شده، در کنار کتاب چاپ سنگی تذکره الاولیاء که در سال 1307 هجری قمری در لاهور، چاپ شده است، در این مجموعه، قابل بررسی است.

از نمایش آثار در موزه تا خدمات‌رسانی به محققان

نسخه‌های خطی و کتاب‌های چاپ سنگی ادبی ارزشمندی از آثار شاعران دوره‌های مختلف تاریخی ایران اسلامی در کتابخانه و موزه ملی ملک وجود دارد که برخی از این آثار نفیس، در تالارهای این موزه در معرض دید علاقه‌مندان، قرار دارد.

این موقوفه در راستای حفظ آثار نفیس خود و ارائه خدمات بهتر به پژوهشگران، اقدام به فهرست‌نویسی، دیجیتال‌سازی و تهیه نسخه پشتیبان از این آثار، کرده است. اهل علم و پژوهش برای استفاده از این آثار ارزشمند خطی و چاپ سنگی می‌توانند به تالار محققان این کتابخانه، مراجعه کنند و یا از ارائه خدمات غیرحضوری کتابخانه، بهره‌مند شوند.

کتابخانه و موزه ملی ملک در سال ۱۳۱۶شمسی، وقف حرم مطهر رضوی شده و در حال حاضر همه‌روزه بجز روزهای تعطیل، در ساعات 8:30 تا 16:30، به نشانی تهران، خیابان امام خمینی(ره)، خیابان سی‌تیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)، پذیرای فرهنگ‌دوستاناست.

گفتنی است، 25 فروردین‌ماه، در تقویم رسمی کشور، روز بزرگداشت «فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری» مشهور به شیخ عطار نیشابوری، نام‌گذاری شده است.