«امیر قبیله شعر» در کتابخانه و موزه ملی ملک

نمایشگاه نسخه اهدایی خطی دیوان امیری فیروزکوهی به خط شاعر و عکس‌های منتشرنشده از این شاعر گشایش یافت

«امیر قبیله شعر» در کتابخانه و موزه ملی ملک

هم‌زمان با گشایش نمایشگاه «امیر قبیله شعر» در کتابخانه و موزه ملی ملک، نسخه اهدایی خطی دیوان امیری فیروزکوهی به خط شاعر و عکس‌های منتشرنشده از این شاعر پرآوازه معاصر که «سیدالشعرا» نام گرفته است، در سالن تک اثر نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران به نمایش درآمد.

به گزارش روابط عمومی کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، نمایشگاه «امیر قبیله شعر» به یاد سیدکریم امیری فیروزکوهی شاعر برجسته معاصر، نیز به پاس کار نیک‌اندیشانه امیربانوی امیری فیروزکوهی دختر بزرگ وی در اهدای این نسخه بی‌نظیر به کتابخانه و موزه ملی ملک، از نیمه بهمن 1395 خورشیدی در سالن تک اثر این گنجینه برپا شده است. در این نمایشگاه همچنین تصویرهایی منتشرنشده از زندگی و زمانه امیری فیروزکوهی در آستانه دید بازدیدکنندگان جای گرفته است.

امیربانوی امیری فیروزکوهی، ادیب، استاد بازنشسته دانشگاه تهران و چهره ماندگار ایران در حوزه ادبیات، در 19 مهر 1395 خورشیدی هم‌زمان با سی و دومین سال‌روز درگذشت امیری فیروزکوهی، نسخه‌ای کامل از دیوان اشعار وی را در سه مجلد به خط خود شاعر به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرد. این نسخه، همه شعرها و سروده‌های امیری فیروزکوهی را دربرمی‌گیرد و به خطی خوش کتابت شده است.

زندگی و زمانه سیدکریم امیری فیروزکوهی

سیدکریم امیری فیروزکوهی، نام‌بُردار به «امیر» و «سیدالشعرا»، فرزند سیدمصطفی‌قلی معروف به امیرعبدالله سوم ملقب به منتظم‌الدوله بود. روزگار کودکی او تا هفت سالگی در دهکده فرح‌آباد فیروزکوه گذشت. کوچ پدر به تهران با روانه‌شدن سیدکریم نوجوان به مدرسه همراه شد. پایتخت‌نشینی او اما با کوچ همیشگی پدر به سرای دیگر هم‌زمان شد. طبع ناآرام اما او را به گریزهای فراوان از مدرسه برمی‌انگیخت «غالب اوقات با یاران یکدل و یکزبان و سربه‌هوا ... از مدرسه فرار می‌نمودم ... به خصوص با یکی از آنها که نی‌لبکی هم می‌نواخت ... مرا در همان عالم کودکی و بی خبری، غرق در عوالم دیگر و شور و نشاط بیشتر می‌ساخت». روزگار تحصیل رسمی او در سال 1308 خورشیدی پایان یافت؛ کتاب و مدرسه را ترک گفت. روزگار امیری در این زمانه به هم‌نشینی با شاعران و موسیقی‌دانان می‌گذشت.

جوششی از دل شاعر جوان

شعر و ذوق ادبی، در روزگار جوانی در وی هویدا شد. نخستین سروده امیری، غزلی بود که با واپسین روزهای حکم‌رانی دودمان قاجار هم‌زمان شد «هنوز مطلع غزل را به خاطر دارم که چنین بود: آخر این ملک کهن بی‌سروسامان تا چند/ دست اعقاب قجر کشور ایران تا چند». او درباره پیوند خویش با شعر و شاعری چنین روایت کرده است «در من و امثال من، درد شعر دردی است ذاتی و مادرزادی و در حکم غریزه‌ای حاکم بر تمام غرائز طبیعی و نهادی، نه خوی خصلت قابل زوال مانند سایر خلقیات از ملکات و احوال و گریز از آن ممتنع و محال». روزگار برای او به گونه‌ای دیگر چرخید، به گونه‌ای که «وضع روحی من نیز عوض شد و شوق عجیبی در دل به تحصیل علوم خصوصا علم ادب پدید آمد». دانش‌اندوزی نزد دو استاد برجسته، شیخ عبدالنبی کجوری و آقا سیدحسین مجتهد کاشانی، در کنار علوم عربیت از صرف تا علوم بلاغت و منطق و کلام و مقداری فلسفه و حکمت و فقه و اصول، درهای وسوسه‌انگیز زبان عرب را بر وی گشود «تا آنجا که به ملکه زبان امتیاز یافتم و توانستم به عربی هم شعر بسازم».

امیری، سوار یکه‌تاز دنیای شعر و ادب بود و از قیل‌وقال زمانه برکنار. او در همین روزگار با حضور همیشگی در انجمن‌های شعری و دیدار شاعران زمانه، از شاعران طبقه استادان، موسیقی‌دانان و نویسندگان بهره فراوان گرفت و نیز «خدمت کثیری از علما و فضلا و مجتهدان و محققان عصر» رسید.

امیرالشعرا، سیدالشعرا

شعر امیری فیروزکوهی، چنان که از دل برآمده است، همانگونه بر دل می‌نشیند. رهبر معظم انقلاب، او را از بهترین غزل‌سرایان معاصر و سیدالشعرا نام نهاده‌اند. او که در غزل‌ها و قصیده‌هایش، «امیر» تخلص می‌کرد، زبان عربی را نیز می‌دانست و به آن شعر نیز می‌سرود. شعر امیری را در مسیر اندیشه شاعرانه صائب تبریزی برشمرده‌اند و برآ‌ن‌اند کسی جز او نتوانسته است همچون صائب شعر بسراید «در باب اعتقاد خود به شعرای گذشته باید بگویم که هریک از شعرای ما و یا شعرای دنیا ... به سبب و جهتی مورد علاقه و توجه من می‌باشند ... اما با همه این‌ها ... به گفته بزرگانی چون، امام خاقانی و حکیم نظامی و شیخ اجل و مولانا (در مثنوی) و صائب تبریزی اصفهانی، علاقه و توجهی بیشتر دارم. به خصوص به صائب که گمان می‌کنم به سبب اشتراک در احوال و استغراق در اشعار او به مدتی افزون از چهل سال، علاقه و ارادت من به عشق و فنای در او انجامیده و مرا در این اختصاص انگشت‌نمای خاص و عام گردانیده است».

تصویری که از زندگی و زمانه سیدکریم امیری فیروزکوهی برمی‌آید، همچون بسیاری دیگر از مردمان، با خوشی‌ها و ناخوشی‌های زندگی دنیوی درهم‌آمیخته است. وی سرانجام در روز پنج‌شنبه نوزدهم مهر 1363 خورشیدی درگذشت. پیکر او را در آستانه امام‌زاده طاهر (ع) در بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به خاک سپردند. از تنها ازدواج امیری فیروزکوهی با بانویی به نام تاج‌الملوک، چهار فرزند به ثمر آمد؛ سه دختر، امیربانو، انوشه، شهلا و یک پسر، مصطفی‌قلی مسعود.

دعوت به بازدید از نمایشگاه «امیر قبیله شعر»

کتابخانه و موزه ملی ملک از همگان دعوت می‌کند برای تماشای نمایشگاه «امیر قبیله شعر»، در روزهای غیر تعطیل از ساعت 8:30 تا 16:30 به ساختمان این گنجینه در محوطه تاریخی باغ ملی تهران به نشانی «میدان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد» مراجعه کنند. بازدید از کتابخانه و موزه ملی ملک همچنین در دهه فجر رایگان است.