روایت جشن سده (چلۀ کوچک) در آثار شعرا، بر بنیاد چند نسخه خطی در کتابخانه و موزه ملی ملک
بنابر باورها و نوشتههای کهن ایرانی، اجداد ما در سرزمین اولیۀ خود موسوم به «ایرانویج» زمستانهای طولانی و سردی را تحمل و بهسختی زندگی میکردند و ضمن مبارزۀ سخت با سرما، این پدیدۀ طبیعی (زمستان) در نظر آنان دیوی مردمکُش آمد که همواره در حال جنگ با آن بودند: «و دیو زمستان در ایرانویج مسلطتر است و ... پیداست که در ایرانویج ده ماه زمستان و دو ماه تابستان است و در آن دو ماه تابستان نیز آب سرد و زمین سرد و گیاه سرد است و آفتشان زمستان است ...» (تفضلی، 1354: 62).