سهم

​

السَّهم به روایت فصول­ الطّبری ـ «در بیان صورت سهم است که آن را تیر خوانند و به لغت یونان سطوس خوانند، تیری را ماند در نفس مجرّه که پیکان او به سمت مشرق اندک مایل به شمال و سوفار او به سمت مغرب اندک مایل به جنوب باشد و در شمال شاهین ترازو به دوری سه ذرع تخمیناً و کواکب آن پنج است و طول سهم به قدر دو ذرع است و در سوفارش دو کوکب متقارب است که فاصلۀ میان ایشان به قدر چهار انگشت است از قدر پنجم و در سمت مشرق این دو به فاصلۀ یک ذرع کمتر اندکی، دو ستاره است یکی بزرگ­تر که از قدر پنجم است و جنوبی، دیگری خُردتر از قدر ششم و شمالی و فاصلۀ میان ایشان به قدر چهار انگشت ایضاً ...» (فصول الطّبری)

تصویر صورت فلکی سهم از کتاب صورالکواکب عبدالرحمان صوفی

السَّهم به روایت اساطیر ـ برخی نام این صورت فلکی را برگرفته از تیر «کوپید» (Cupid) که عشق­ آفرین است می ­دانند، دیگران یادآور تیری که شکارچی (جبّار) را کشت یا پیکانی که به­ وسیلۀ هرکول برای کشتن «گریفین» (Griffin)، لاشخوری که «پرومته» (Prometheus) را به ستوه آورده بود، پرتاب شد و یا تیری که آپولو برای کشتن «سیکلوپ­ ها» (Cyclops) (غول­ های یک­ چشم) روانه کرد، می ­پندارند.

السَّهم به روایت منجّمینـ در شرایط مناسب، تنها 6 ستارۀ آن به چشم غیرمسلّح دیده می ­شود. کهکشان راه شیری، تقریباً تمام صورت فلکی تیر را فراگرفته است. قدر درخشان­ ترین ستارۀ آن (γ) از 5/3 تجاوز نمی­ کند. «یو» (U)، «ایکس» (X) و «دبلیو ـ زِد» (WZ) ستاره­ های متغیّرند. روشنایی WZ اکنون بسیار کم است، ولی در سال­ های 1292، 1325 و 1357 شمسی شعله­ ور شده و روشنایی آن به 6 رسیده است. با این حساب باید هر 33-32سال شعله ­ور شود. تنها جرم شناخته­ شدۀ این صورت فلکی خوشۀ کروی M71 نام دارد که با منظومۀ شمسی، حدود 18،000سال نوری فاصله دارد.