​تذهیب

تَذهیب (gilding/illumination) زَر گرفتن؛ زراندود کردن؛ طلاکاری؛ آرایش نسخه­‌ها به وسیله‌ی زر محلول (قبل از سدۀ ۶ق) و دیگر رنگ­‌های معدنی (بعد از سده‌ی ۶ق). در گذشته، صفحات قرآن مجید و نسخه‌­های نفیس را با الوان گوناگون و طلا تزیین می­‌کردند و برای این کار از نقش گُل و بوته و طرح­‌های گوناگون اسلیمی و ختائی استفاده می­‌کردند. سرلوحه‌ی کتاب را ـ که چونان مدخلی می‌­بایست خواننده را به سوی متن رهنمون باشد ـ با تفصیل و دقّت بیشتری می‌آراستند. حالات و روحیّات هر دور تاریخی را می‌­توان در هنر تذهیب آن دوره مجسّم دید. تذهیب­‌های سده‌ی چهارم، ساده و بی­‌پیرایه؛ سده­‌های پنجم و ششم، متین و منسجم؛ سده‌­های هفتم و هشتم، پُرشکوه و نیرومند و سده‌­های نهم و دهم ظریف و تزیینی و تجمّلی است.[۱] به قطعه یا صفحه‌ی تذهیب‌­شده، «مُذَهَّب» و به کسی که عمل تذهیب را انجام می‌­دهد« «مُذَهِّب» می­‌گویند.

۱- قلیچ‌­خانی، حمیدرضا (۱۳۷۳)، «فرهنگ واژگان خوشنویسی و هنرهای وابسته»، تهران: روزنه، ص۲۹.