نمایشگاه هزار داستان

​

قصه، همزاد انسان است و قصه­‌ها، افسانه­‌ها و روایت‌­های داستانی در تمام جهان و همه­‌ی فرهنگ­‌ها، ورایِ جذابیتِ روایی و دلپذیریِ ذاتی، ریشه در باورها، خواست­‌ها، آئین و آداب و رسوم، و شیوه­ی زندگانی فردی و اجتماعیِ آدمیان دارند. بسیاری از قصه‌­ها آنقدر قدمت دارند که نمی‌­توان تاریخ پدیداریشان را بازیافت و ساختارِ مشترکِ پاره­ای از داستان­‌ها گویای این نکته است که آرزوها و امیدها و حتی ناکامی‌­های انسان­‌ها در سراسر جهان خاستگاهی مشترک داشته‌­اند.

قصه­‌ها پیش از پیدایشِ نوشتار، سینه‌­به­‌سینه، از مرزهای زمان و مکان در گذشتند و از نسلی به نسلِ دیگر و از سرزمینی به سرزمینِ دیگر رفتند، زنده و پویا ماندند و در این سفرِ دراز و شگفت­‌انگیز بارور شدند تا آنگاه که مکتوب شدند و در سینه‌­ی کتاب­‌ها جای گرفتند. کتاب­‌ها راوی داستان­‌ها شدند و کتابخانه‌­ها در کنار علم و نظر، قصه­‌خانه­‌ای که نه تنها برای لذت و عبرت، که برای بازشناسی فرهنگ و تمدن، باید بدان رجوع کرد. قصه­‌ها افزون بر افسونِ دلپذیر و جان­نوازیِ سحرانگیز، سرچشمه­‌ی آموزه­‌ها، پندها و حکمت‌­ها و نخستین آموزگارِ مهربان آدمیان هستند. کافی است چشم ببندیم و خاطرات خوشِ قصه‌­های کودکی را مرور کنیم.

در "قرآن کریم" خداوند یگانه به پیامبر خاتم "صلوات­اله علیه و آله وسلم" می‌فرماید:

نَحنُ نقصُّ علیکَ اَحسن­القصص بمآ اوحینآ اِلیک ... (یوسف / 3)

[ما بهترین داستان­‌سرایی را با وحی فرستادن قرآن بر تو می‌­خوانیم]

و بدین­‌ترتیب در این معجز پیامبر اکرم (ص) بسیاری از حکمت­هایِ الهی در قالب قصه‌­ها، روایت شده و به تأسی از آن در میراثِ مکتوب ایرانِ اسلامی و شاهکارهای ادبی ـ هنری، حکمت و اخلاق و موعظه و فرجامِ هر عملی در قالب داستان صورت‌­بندی شده است.

در بسیاری از شاهکارهای ادبیات فارسی ـ قرن­ها پیش از ابداع داستان­‌های کوتاه و مینی مالیستی ـ قصه­‌هایی تک­بیتی یا دوبیتی دیده می‌­شود. نمونه­‌هایی که نشانگر تعالی کم‌­نظیری در آفرینش هنری است.

قصه با بال‌های بلند خیال و واقعیت، هنوز و همیشه در آسمانِ جهان و در آسمان ضمیرِ انسان پرواز می­‌کند و تا آن­زمان که انسان زندگی می­‌کند او نیز هست و استمرار دارد؛ در قاب­‌های نو و در
قالب‌­های جدید. روزی قصه در کتاب می­‌ماند تا کسی بیاید و برخوانَد و امروز قصه­‌ها از خانه­‌ی کتاب­‌ها برون می­‌آیند و نمایشگاهی می­‌سازند برای دیده شدن، برای خوانده شدن، برای آشناشدن،
با خویشتن.

کتابخانه و موزه­‌ی ملی ملک به این­‌ترتیب قصه­‌خانه­‌ای است که ما را در آینه‌­ی داستان‌­های برگذشته از تاریخی پر فراز و فرود باز می­‌نمایاند و نمایشگاه هزار قصه دریچه‌­ای است به این منظر.

قصه‌­ها همانطور که سرآغاز روشنی ندارند، پایانی هم نخواهند داشت. گویی آدمیان خود در درون قصه‌­ها و ماجراها زندگی می­‌کنند، چنانکه حافظ (طاب­ثراه) می‌­فرماید:

ماجرای من و معشوق مرا پایان نیست‌                       هرچه آغاز ندارد نپذیرد انجام ...